Τι είναι πόνος και πως διαχειρίζεται – θεραπεύεται

Περίπου το 80% των ενηλίκων θα παρουσιάσουν πόνο στη σπονδυλική στήλη, στους μυς και στο νευρικό σύστημα κάποια στιγμή της ζωής τους.

Αυτοί οι τύποι πόνου γενικά προκαλούνται από επαναλαμβανόμενες πιέσεις, υπερβολική χρήση και τραυματισμούς που σχετίζονται με τη σωματική δραστηριότητα.

Με λίγα λόγια όλοι βιώνουμε κάποια στιγμή της ζωής μας πόνο, αλλά τι ακριβώς είναι ο πόνος και πώς μπορούμε να τον μετρήσουμε; 

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ανάπτυξη μιας κοινής κλίμακας για τον προσδιορισμό των επιπέδων πόνου είναι δύσκολη δεδομένου ότι ο καθένας μας έχει μια ελαφρώς διαφορετική φυσική ανταπόκριση στα ερεθίσματα του πόνου. 

Οι επιστήμονες ορίζουν τον πόνο ως «μια δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με πραγματική ή πιθανή βλάβη των ιστών, ωστόσο, αυτή η συσχέτιση μπορεί πλέον να είναι ξεπερασμένη.

Γιατί;

Γιατί οι επιστήμονες δεν θεωρούν πλέον τον πόνο ως πραγματικό μέτρο βλάβης των ιστών. Και αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η βαθιά βλάβη των ιστών είναι συχνά ανώδυνη, ενώ ένα κόψιμο στην επιφάνεια του δέρματος είναι αδικαιολόγητα επώδυνο.

 Γιατί συμβαίνει αυτό; 

Γιατί στους επιφανειακούς τραυματισμούς οι νευρικές απολήξεις στέλνουν δυνατά σήματα στον εγκέφαλο ότι κάτι δεν πάει καλά, ενώ με τις βαθιές βλάβες αυτά τα νευρικά σήματα μπορεί να εξουδετερωθούν ή και να κοπούν.

Επίσης ο πόνος είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια αίσθηση ή φυσική εκδήλωση. Είναι μια υποκειμενική εμπειρία. Για παράδειγμα, σε κλίμακα από το 0 έως το 10 (0 δεν έχει πόνο, 10 είναι ο αφόρητος πόνος), ένα κόψιμο από χαρτί μπορεί να βαθμολογηθεί με 2 από ένα άτομο και 5 για ένα άλλο άτομο. Βέβαια και τα δύο άτομα πονάνε, αλλά η εμπειρία τους και η ανοχή τους στον πόνο είναι διαφορετική.

Σε αυτό το κομμάτι βέβαια και για το πώς το κάθε σώμα ερμηνεύει τον πόνο, σημαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογία . Τι γίνεται όμως με τα άτομα που έχουν πόνο, αλλά δεν έχουν πραγματική βλάβη στον ιστό; Αυτό συνήθως πηγάζει από την ψυχολογική ερμηνεία των σημάτων του πόνου. 

Παρόλο που συνήθως συσχετίζουμε τον πόνο με τον τραυματισμό, υπάρχουν πολλές αιτίες πόνου που δεν προέρχονται από την πραγματική βλάβη των ιστών και ενώ οι τραυματισμένοι ιστοί έχουν επουλωθεί, ο πόνος συνεχίζει και επιμένει.  

 Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πόνος δεν είναι πραγματικός, αλλά μπορεί να σημαίνει ότι η οδός του πόνου ενεργοποιείται συνεχώς ακόμα και με την ελλείψει βλάβης.

Τα πιο κοινά συμπτώματα του πόνου στη σπονδυλική στήλη, στους μύες ή στο νευρικό σύστημα περιλαμβάνουν :

• Τοπικό ή διαδεδομένο πόνο που επιδεινώνεται με την κίνηση
• Δυσκαμψία και αίσθημα πόνου σε όλο το σώμα
• Κούραση
• Μυϊκές συσπάσεις
• Αίσθημα καύσου / ζεστού
• Μούδιασμα / μυρμήγκιασμα

Εκτός από τα κοινά συμπτώματα του πόνου, υπάρχουν και ορισμένα συμπτώματα που σχετίζονται με συγκεκριμένες δομές του ανθρώπινου σώματος, όπως :

1. Πόνος στους μύες & τους συνδέσμους:  Η αίσθηση που κυριαρχεί είναι θαμπός πόνος που συνήθως είναι λιγότερος σοβαρός από τον πόνο στα οστά. Εάν ένας μυς είναι σχισμένος ή τεταμένος, τότε υπάρχει μια έντονη αίσθηση σχισίματος ή τραβήγματος που γίνεται αισθητή κατά τη διάρκεια του εύρους κίνησης αυτού του μυός. Ο πόνος μπορεί να μην είναι ανάλογος ή ακόμα και να μην υπάρχει, με την έκταση της βλάβης.
2. Πόνος στις αρθρώσεις: Ο  πόνος στις αρθρώσεις προκαλεί δυσκαμψία και πόνο που επιδεινώνεται κατά την κίνηση της άρθρωσης. Μπορεί επίσης, μπορεί και όχι, να συνοδεύεται από οίδημα / ερυθρότητα της άρθρωσης.
3. Πόνος στα νεύρα:  Ο πόνος στα νεύρα, προκαλεί ένα αίσθημα καψίματος ή μούδιασμα και μυρμήγκιασμα. Ενώ μπορεί να συνοδεύεται από απώλεια δύναμης.
4. Πόνος στα οστά:  Ο πόνος στα οστά είναι συνήθως βαθύς, διεισδυτικός ή και θαμπός. Ο πόνος στα οστά μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές αιτίες (π.χ. κάταγμα). 

Πως θεραπεύουμε – διαχειριζόμαστε τον πόνο

Για να θεραπεύσουμε – διαχειριστούμε τον πόνο, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε την αιτία που τον προκαλεί. Αυτού του είδους η θεραπευτική προσέγγιση απαιτεί την αξιολόγηση της στάσης και της κίνησης του ανθρώπινου σώματος, ώστε να κατανοήσουμε όχι μόνο πως κινείται το ανθρώπινο σώμα, αλλά και για πιο λόγω κινείται με αυτόν τον τρόπο. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να αξιολογήσουμε το ανθρώπινο σώμα ως ένα σύνολο λειτουργιών και όχι απομονωμένα την κάθε περιοχή του.

Αυτή είναι και η μεθοδολογία που εφαρμόζουμε στο Functional Movement, όπου μέσω της κινητικής αξιολόγησης προσπαθούμε να εντοπίσουμε την αιτία που προκαλεί τον πόνο ή την εκτέλεση των λανθασμένων κινητικών μοτίβων. Στη συνέχεια ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο μοντέλο άσκησης – θεραπείας, το οποίο είναι εξατομικευμένο και ανάλογα με τις αδυναμίες και ικανότητες του κάθε ασκούμενου, προσπαθούμε να τις διορθώσουμε. 

Η εκμάθηση και η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι δυνάμεις επηρεάζουν και αλλάζουν το σώμα και την κίνηση ενός ατόμου κατά τη διάρκεια των διαφόρων μοτίβων κίνησης, γίνεται μετά από εξειδικευμένη εκπαίδευση του επαγγελματία της άσκησης, ο οποίος μαθαίνει να επιλέγει και να σχεδιάζει προγράμματα άσκησης τα οποία περιλαμβάνουν και ενεργοποιούν ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα.  

Παγούνης Νικόλαος

Β.Sc Sport Science & Physical Education

M.Sc Kinisiology & Physical therapy

International Certificate in Osteopathic and Chiropractic Manipulation

Certified Medical Exercise Specialist