Ο πόνος τα αλλάζει όλα & η θεραπεία μέσω άσκησης αλλάζει τον πόνο – Θεραπεία Χρόνιου πόνου & το φαινόμενο “fear avoidance”

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ) ο χρόνιος πόνος στην εποχή μας, τείνει να γίνει επιδημία ταλαιπωρώντας πάνω από το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο χρόνιος πόνος τα τελευταία χρόνια αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της δημόσιας υγείας, διότι ταλαιπωρεί άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων (παιδιά, ενήλικες, ηλικιωμένους) επηρεάζοντας αρνητικά όχι μόνο την εκπλήρωση των καθημερινών τους δραστηριοτήτων, αλλά και τη ψυχολογία και τη διάθεσή τους.  

Όλοι κάποια στιγμή της ζωής υποφέρουμε από κάποιο μυοσκελετικό πόνο, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό συνεχίζουμε να βιώνουμε μακροχρόνιο πόνο ο οποίος  επιμένει και μετά τον αρχικό τραυματισμό και συνήθως έχει ψυχολογικά αίτια. Συνήθως τα άτομα αυτά στην οξεία φάση του τραυματισμού αποφεύγουν πολύ σωστά να εκτελούν συγκεκριμένες δραστηριότητες, φοβούμενοι μήπως και ο τραυματισμός τους χειροτερέψει.

Παρόλο όμως που κάτι τέτοιο όντως μπορεί να αποτρέψει κάποια βλάβη βραχυπρόθεσμα, εάν συνεχίσουμε να αποφεύγουμε να εκτελούμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες (και ασκήσεις ωφέλιμες για την υγεία) φοβούμενοι ότι μπορεί να πονέσουμε ή να επανέλθει ο τραυματισμός ο οποίος είχαμε υποστεί, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι τόσο με σωματικές, όσο και με ψυχολογικές συνέπειες που συμβάλλουν στην εμφάνιση σωματικών δυσλειτουργιών και χρόνιου πόνου.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται “fear avoidance” (αποφυγή φόβου), και αναφέρεται στην αποφυγή του να εκτελούμε συγκεκριμένες δραστηριότητες επειδή φοβόμαστε ότι θα επηρεάσουν αρνητικά την υγεία και την ευεξία μας και ότι θα προκαλέσουν πόνο.

Το φαινόμενο “fear avoidance” (αποφυγή φόβου) περιγράφει πώς τα άτομα αναπτύσσουν χρόνιο μυοσκελετικό πόνο, ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς τους η οποία βασίζεται στον φόβο. Το συγκεκριμένο μοντέλο λόγω των  αρνητικών εκτιμήσεων και των καταστροφικών σκέψεων σχετικά με τον πόνο και τις συνέπειές του, μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με τον πόνο, με αποτέλεσμα την αποφυγή καθημερινών δραστηριοτήτων και την υπερ-επαγρύπνηση του σώματος  στα σήματα του πόνου από το Κ.Ν.Σ. Εξαιτίας αυτής της παρερμηνείας το άτομο αποφεύγει επανειλημμένα οποιαδήποτε δραστηριότητα την οποία θεωρεί (το άτομο) ότι θα του προκαλέσει πόνο, υπερεκτιμώντας    μάλιστα οποιονδήποτε μελλοντικό πόνο. Όλη αυτή η αντίδραση οδηγεί  τελικά το άτομο σε φυσική αποσύνθεση, κατάθλιψη, αποχή από την εργασία και γενικότερα σε αδυναμία συμμετοχής σε ψυχαγωγικές, οικογενειακές ή άλλου τύπου δραστηριότητες.

Όλο αυτό το φαινόμενο όμως διαιωνίζει την εμπειρία του πόνου και δυσκολεύει τη μετάβαση προς την ανάρρωση. Για αυτό το λόγω η συγκεκριμένη συμπεριφορά αποφυγής του φόβου θα πρέπει να σταματήσει να ενισχύεται, ώστε να μπορέσει το άτομο να σταματήσει να έχει αρνητικές σκέψεις για τον πόνο, κάτι που θα το βοηθήσει στο να κινηθεί τελικά προς μια πιο γρήγορη ανάκαμψη.

Ποιά πράγματα καθορίζουν την συμπεριφορά” fear avoidance”;

Τα πράγματα που καθορίζουν την ” fear avoidance” συμπεριφορά είναι:

• Αρχικά ο τραυματισμός ο οποίος προκαλεί τον πόνο και το σήμα που στέλνεται στον εγκέφαλο ώστε να προστατέψει το σώμα από περεταίρω τραυματισμό.
• Το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος τον πόνο: διότι όταν το άτομο που πονάει έχειμία αρνητική αντίληψη για τον πόνο, τότε καταλήγει σε ψυχολογικές (κατάθλιψη) και συμπεριφορικές (αποφυγή δραστηριοτήτων) – φοβικές αντιδράσεις, που μπορεί να το οδηγήσουν σε μειωμένη λειτουργικότητα. 
• Το πως αλλάζει η αντίληψη του ατόμου εξαιτίας του πόνου: αναγκάζοντας το άτομο που πονάει να επιστρέφει συνεχώς στο αρχικό στάδιο του τραυματισμού, κάτι το οποίο προκαλεί περισσότερο πόνο αντί για ανάρρωση.

Η ” fear avoidance” συμπεριφορά είναι ένας πρόσθετος αρνητικός παράγοντας στην θεραπεία του χρόνιου πόνου, τον οποίο ένας επαγγελματίας της υγείας & της άσκησης θα πρέπει να λάβει υπόψη του, ώστε να καταφέρει να θεραπεύσει τους ασκούμενούς του.  Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει ο επαγγελματίας της υγείας & της άσκησης να έχει την ικανότητα να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς του αντιδρούν στον πόνο. 

Σύμφωνα με τα τωρινά στοιχεία, οι θεραπείες που βασίζονται στην αποφυγή του φόβου μέσω ενός εξειδικευμένου προγράμματος άσκησης, το οποίο θα πρέπει να προσαρμόζετε όχι μόνο στις φυσικές ικανότητες του ασκούμενου, αλλά και στις ψυχολογικές του ικανότητες, έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά βοηθητικές στη θεραπεία και στη μείωση του χρόνιου πόνου. 

Με λίγα λόγια ο πόνος είναι μια εμπειρία που συμβαίνει στη σύγκλιση της βιολογίας, της ψυχολογίας και της κοινωνίας. Για αυτό το λόγω η επιμόρφωση, η γνώση και η κατανόηση του, παρέχουν τα θεμέλια για το σχεδιασμό του καταλληλότερου και του αποτελεσματικότερου θεραπευτικού προγράμματος για την αντιμετώπισή του. Διαφορετικά μπορεί να εκτελούμε δραστηριότητες οι οποίες μας προκαλούν πόνο και μάλιστα χωρίς να καταλαβαίνουμε το γιατί, επηρεάζοντας αρνητικά την ψυχολογία και τη διάθεση μας, δημιουργώντας περαιτέρω προστατευτικούς μηχανισμούς. 

Στο functional movement, λαμβάνουμε υπόψη όλες αυτές τις παραμέτρους ώστε να βοηθήσουμε τους ασκούμενους μας να παραμείνουν ενεργοί παρά τον χρόνιο πόνο. Εάν θέλετε μάθετε πως μέσω της άσκησης, μπορείτε να θεραπεύσετε χρόνιους πόνους και προβλήματα, μπορείτε να απευθυνθείτε σε εμάς, διότι: 

Ο πόνος τα αλλάζει όλα & η θεραπεία μέσω άσκησης αλλάζει τον πόνο.

Παγούνης Νικόλαος

Β.Sc Sport Science & Physical Education

M.Sc Kinisiology & Physical therapy

International Certificate in Osteopathic and Chiropractic Manipulation

Certified Medical Exercise Specialist