Χρόνιος πόνος «Η θεραπευτική άσκηση είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος διαχείρισης του»
Ο χρόνιος πόνος είναι μία κατάσταση όπου τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρεί πολύ κόσμο επηρεάζοντας όχι μόνο την ικανότητα του ατόμου να εκπληρώνει τα καθήκοντα στη δουλειά του και στις κοινωνικές του δραστηριότητες, αλλά και σε όλες τις παραμέτρους της ζωής του, όπως τις σχέσεις του με την οικογένειά του, τους φίλους του, τους συνεργάτες του κ.α. Εκτιμάται ότι ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους ενήλικες και ένα στους τρείς Αμερικάνους ενήλικες υποφέρουν από χρόνιο πόνο. Τα δεδομένα στην Ελλάδα αποκαλύπτουν ότι: Τι εννοούμε όμως λέγοντας πόνο; Με τον όρο πόνο εννοούμε μία δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με μία εγκατεστημένη ή επαπειλούμενη βλάβη στους ιστούς. Ο πόνος επίσης λειτουργεί ως ένα σύστημα προειδοποίησης κινδύνου του σώματος, το οποίο ενημερώνει τον εγκέφαλο για μια πραγματική ή πιθανή βλάβη και διακρίνεται σε: Τι ονομάζουμε χρόνιο πόνο; Χρόνιος πόνος ορίζεται ως ο οποιοσδήποτε πόνος που διαρκεί περισσότερο από 12 εβδομάδες, και είναι πολύ διαφορετικός από τον οξύ πόνο, ενώ συχνά επιμένει για μήνες ή και περισσότερο. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να προκύψει από έναν αρχικό τραυματισμό, όπως ένα σπάσιμο ή από κακές συνήθειες, όπως λάθος στάση σώματος, λανθασμένα κινητικά πρότυπα κατά την εκτέλεση των καθημερινών μας δραστηριοτήτων ή από κάποια ασθένεια π.χ αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, διαβήτη, παχυσαρκία κ.α, περιορίζοντας τις κινήσεις του ατόμου, γεγονός που μειώνει την ευκινησία του, την ευελιξία του, τη δύναμη και την αντοχή του. Επίσης ένα άλλο σημαντικό στοιχείο το οποίο επηρεάζει το πώς κινούμαστε, το πως συμπεριφερόμαστε και το πώς αντιδρούμε στον πόνο είναι ο φόβος, διότι τα άτομα με χρόνιο πόνο, εξαιτίας του φόβου συνήθως δεν μπορούν να εργαστούν, αποφεύγουν να κινούνται, φοβούνται να αθληθούν, φοβούνται την αποξένωση, φοβούνται μήπως θα πρέπει να χειρουργηθούν κ.α και γενικότερα γίνονται υπολειτουργικοί. Διάγνωση Ο πόνος είναι μία πολύ προσωπική και υποκειμενική εμπειρία και αυτό γιατί η αντοχή και η ευαισθησία που έχει ο κάθε άνθρωπος στον πόνο, επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως π.χ το φύλο, την προσωπικότητα ακόμα και από την κουλτούρα του κάθε ατόμου, καθώς εμπλέκονται όχι μόνο βιολογικοί μηχανισμοί αλλά και ψυχοκοινωνικοί. Γι΄αυτό το λόγο οι επαγγελματίες υγείας στηρίζονται στην περιγραφή του ίδιου του ασθενή για τον τύπο (θαμπός, σταθερός, αιχμηρός κ.α), τη διάρκεια και την περιοχή του πόνου, με τις περιγραφές αυτές να ονομάζονται ιστορικό πόνου, και το οποίο λαμβάνεται κατά την έναρξη της αξιολόγησης ενός ασθενούς με πόνο. Παρόλο που υπάρχουν πολλά εργαλεία τα οποία συμβάλουν στη διαχείριση του πόνου, η ικανότητα να ανακαλύψουμε την αιτία του, εξαρτάται από την ικανότητα και τις γνώσεις του επαγγελματία υγείας, ο οποίος αξιολογώντας κινησιολογικά το άτομο το οποίο πονάει, εντοπίζει τα αίτια του πόνου και προτείνει την ανάλογη θεραπεία, η οποία είναι εξατομικευμένη, και σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή. Βέβαια μία χρόνια και επίμονη κατάσταση είναι δύσκολο να διαχειριστή και πέρα από το ρόλο του επαγγελματία υγείας ο οποίος είναι σημαντικός, γιατί θα πρέπει να καθοδηγήσει και να προτείνει την καλύτερη μέθοδο θεραπείας στο άτομο, απαιτείται και από το ίδιο το άτομο να συμμετέχει ενεργά στη θεραπεία προσπαθώντας να αλλάξει τρόπο σκέψης και συνήθειες χρόνων. Το συγκεκριμένο μοντέλο θεραπείας του χρόνιου πόνου, το οποίο συνδυάζει τη σωματική – θεραπευτική άσκηση με τη νοητική – γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, έχει αποδειχθεί ότι είναι μία αποτελεσματική προσέγγιση στην αξιολόγηση, την πρόληψη και τη θεραπεία του χρόνιου πόνο, διότι ο ασθενής μαθαίνει να συμμετέχει ενεργά στη διαχείριση του πόνου του, και προετοιμάζεται ώστε να δεχθεί νέους τρόπους κίνησης και δεξιότητες τις οποίες θα αποκτήσει με τη θεραπευτική άσκηση, και τις οποίες θα μπορεί να χρησιμοποιήσει καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής του και σε όλες του τις καθημερινές δραστηριότητες. Η εκμάθηση νέων – σωστών κινητικών δεξιοτήτων, αποτελεί τροφή για τον εγκέφαλο, διότι εγκαθιστά και επανεγκαθιστά λεπτές αισθητικές και κινητικές λειτουργικές αναπαραστάσεις στον εγκέφαλο, χρησιμοποιώντας διαδρομές οι οποίες είχαν υποβαθμιστεί από τον φόβο και την άγνοια, ενώ ταυτόχρονα διδάσκουμε στον εγκέφαλο να εκτελεί τις κινήσεις σωστά και με τον απαιτούμενο κινητικό έλεγχο. Θεραπευτική άσκηση & χρόνιος πόνος Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την κατανόηση, τη βελτίωση και τη διαχείριση του χρόνιου πόνου, τα οποία όλα καταλήγουν ότι η θεραπευτική άσκηση είναι η αποτελεσματικότερη μέθοδος καταπολέμησης του χρόνιου πόνου, μέσω της οποίας μπορεί να επιτευχθεί η βελτίωση της λειτουργικότητας του ασθενή και η αποκατάσταση των δυνατοτήτων του, ώστε να μπορεί να εκτελεί ευχάριστα τις καθημερινές και επαγγελματικές του δραστηριότητες. Στο Functional Movement, αφού αξιολογήσουμε κινησιολογικά τον ασθενή με χρόνιο πόνο, σχεδιάζουμε εξειδικευμένα και εξατομικευμένα προγράμματα θεραπευτικής άσκησης τα οποία επικεντρώνονται συνολικά στο ανθρώπινο σώμα και όχι μόνο στην περιοχή του πόνου, διότι οι ασθενείς με χρόνιο πόνο εμφανίζουν ελλείμματα στη συνολική σωματική τους λειτουργία, στη βάδιση τους, στα κινητικά πρότυπα τα οποία χρησιμοποιούν, και αυτό συμβαίνει διότι προσπαθούν να αποκτήσουν μία στάση και μία κίνηση στην οποία θα περιορίζεται ο πόνος τους. Η θεραπευτική άσκηση είναι μια αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου, η οποία σε συνδυασμό με την ενεργό συμμετοχή του ασθενή τον απαλλάσσει από το χρόνιο πόνο και αποκαθιστά τις λειτουργικές του ικανότητες, κάνοντας τον να νοιώσει ξανά δυνατός και δημιουργικός κάτι το οποίο εκτός από την απόδοση του, βελτιώνει ταυτόχρονα τη διάθεση και την ψυχική του υγεία. Παγούνης Νικόλαος Β.Sc Sport Science & Physical Education M.Sc Kinisiology & Physical therapy Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης & της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος