Γιατί ο πόνος στην πλάτη είναι τόσο κοινός; – Ποιος ο ρόλος της μυϊκής μνήμης;
Πονάτε στην πλάτη; Δεν είστε οι μόνοι. Σύμφωνα με έρευνες, το 65% – 80% του δυτικού κόσμου θα υποφέρει από πόνους στην πλάτη, σε κάποια περίοδο της ζωής του. Ενώ το 97% των περιπτώσεων πόνου στην πλάτη, έχει αποδειχθεί ότι είναι μηχανικής φύσεως που σημαίνει ότι είναι αποτέλεσμα καθημερινών πιέσεων που ασκούνται στην Σ.Σ, στους μύες και τους συνδετικούς ιστούς της πλάτης. Τα καλά νέα είναι ότι, όταν ο πόνος είναι μηχανικής φύσεως μπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί, διότι προκαλείται συνήθως από την λανθασμένη στάση και κίνηση του σώματος. Πως όμως η κακή στάση και κίνηση προκαλούν πόνους στην πλάτη; Ο τρόπος με τον οποίο κινούμε το σώμα μας, ο τρόπος με τον οποίο καθόμαστε και γενικότερα όλη η κινητική μας συμπεριφορά, καθορίζεται αποκλειστικά από τη μνήμη των μυών μας. Πως γίνεται αυτό; Κατά την εκτέλεση μίας κίνησης, το σώμα μας χρησιμοποιεί αυτόματα τους μύες με τους οποίους έχει συνηθίσει να εκτελεί τη συγκεκριμένη κίνηση, άσχετα από το αν οι μύες αυτοί πρέπει να συμμετέχουν ή όχι στην κίνηση αυτή, και αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα μίας μαθησιακής διαδικασίας που συμβαίνει στο νευρικό μας σύστημα από τη συχνή επανάληψη. Και ενώ αρχικά όταν εκτελούμε νέα κινητικά μοτίβα τα εκτελούμε αργά σκεπτόμενοι συνειδητά κάθε πτυχή της κίνησης που εκτελούμε, όταν την ίδια κίνηση την επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά τότε οι νευρικές οδοί που ελέγχουν τους μυς της συγκεκριμένης κίνησης γίνονται ισχυρότεροι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γινόμαστε ακριβέστεροι και πιο αποτελεσματικοί κατά την εκτέλεση του συγκεκριμένου μοτίβου, όπου σε σύντομο χρονικό διάστημα (το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται 3 περίπου εβδομάδες, ώστε να μάθει ένα νέο κινητικό μοτίβο), είμαστε πλέον σε θέση να εκτελούμε την ίδια κίνηση ασυνείδητα και χωρίς σκέψη. Μέσα από την επαναλαμβανόμενη εκτέλεση μίας κίνησης όμως, εξελίσσεται συνεχώς και αυτόματα η διαδικασία εκμάθησης και ανάπτυξης της μυϊκής μνήμης με αποτέλεσμα το νευρικό μας σύστημα να αρχίζει να έχει σε ετοιμότητα τους μύες που έχουν συνηθίσει να εμπλέκονται σε αυτά τα κινητικά μοτίβα, ώστε αυτοί να είναι πιο γρήγοροι και πιο αποτελεσματικοί. Αυτή η ετοιμότητα των μυών είναι που οδηγεί και στη σταδιακή σύσφιξη τους με αποτέλεσμα να γίνονται δύσκαμπτοι και επώδυνοι. Π.χ η καθημερινή μας στάση μπροστά στον υπολογιστή αναγκάζει το νευρικό μας σύστημα να αρχίσει να προσαρμόζεται σε αυτή τη στάση απενεργοποιώντας τους κοιλιακούς και τους θωρακικούς μας μύες, και έτσι με την πάροδο του χρόνου συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε τη συγκεκριμένη στάση ακόμα και όταν δεν καθόμαστε μπροστά από τον υπολογιστή. Γιατί όμως ο πόνος στην πλάτη είναι τόσο κοινός; Οι οπίσθιοι μύες του ανθρώπινου σώματος είναι ουσιαστικά ο πυρήνας της στάσης και της κίνησης μας, μιας και οι συγκεκριμένοι μύες μας επιτρέπουν να καθόμαστε, να στεκόμαστε όρθιοι, να κουβαλάμε τις τσάντες μας κ.α, είναι με λίγα λόγια οι μύες οι οποίοι συμμετέχουν στις περισσότερες αν όχι σε όλες τις καθημερινές μας δραστηριότητες, άρα όπως καταλαβαίνεται οι μύες αυτοί εργάζονται καθημερινά και ασταμάτητα. Όλη αυτή η χρόνια επιβάρυνση, σε συνδυασμό με την κακή στάση και κίνηση του σώματος, προκαλεί ακόμη περισσότερη επιβάρυνση και με την πάροδο του χρόνου, οι συγκεκριμένοι μύες, όχι μόνο γίνονται επώδυνοι αλλά μπορεί να προκαλέσουν και μία σειρά άλλων προβλημάτων. Οι τελευταίες έρευνες αναφέρουν ότι οι χρόνιοι σφιγμένοι οπίσθιοι μύες μπορεί: Και γενικότερα να επηρεάσουν την εμβιομηχανική ολόκληρου του σώματος, και όλο αυτό μόνο από την κακή και λανθασμένη χρησιμοποίηση του. Γιατί οι περισσότερες θεραπείες για τον πόνο στην πλάτη είναι αναποτελεσματικές; Οι περισσότερες θεραπείες για την αντιμετώπιση του πόνου στην πλάτη είναι αναποτελεσματικές, διότι οι περισσότεροι από εμάς προσπαθούμε να ανακουφιστούμε χρησιμοποιώντας παθητικές μεθόδους όπως χειροπρακτική, μασάζ, βεντούζες κ.α. Και παρόλο που αυτές οι μέθοδοι είναι απολαυστικές και μπορούν προσωρινά να ανακουφίσουν τον πόνο, δεν έχουν διαρκή αποτελέσματα γιατί δεν επιτρέπουν να υπάρξει μια διαδικασία εκμάθησης και εκπαίδευσης του νευρικού συστήματος. Δηλαδή αυτές οι θεραπείες δεν εκπαιδεύουν το άτομο ώστε να χρησιμοποιεί τους κατάλληλους μύες, ούτε αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο το νευρικό σύστημα ενεργοποιεί αυτούς τους μύες, με αποτέλεσμα αυτοί να λειτουργούν όπως λειτουργούσαν μέχρι τώρα κάτι το οποίο τους κάνει να παραμένουν σφιχτοί. Με λίγα λόγια, αυτές οι θεραπείες δεν αλλάζουν – επηρεάζουν τη μνήμη των μυών μας, διότι αυτό είναι χρονοβόρο και γίνεται μέσα από μία ενεργή διαδικασία, διότι πρέπει να επανεκπαιδεύσουμε το νευρικό μας σύστημα. Η επανεκπαίδευση του νευρικού μας συστήματος μπορεί να γίνει από κάποιον εξειδικευμένο επαγγελματία της άσκησης, ο οποίος με αργές και συνειδητές κινήσεις επαναφέρει αρχικά το επίπεδο ηρεμίας των μυών μας, επιτρέποντας στη συνέχεια στο σώμα μας να αλλάξει σιγά σιγά και να επαναπρογραμματίσει τη στάση και τη κίνηση του. Η διαφορά με το συμβατικό τρόπο θεραπείας και αποκατάστασης είναι ότι δεν επικεντρωνόμαστε μόνο στην ενδυνάμωση και στη χαλάρωση των μυών, αλλά στην αλλαγή και στην επανεκπαίδευση των μηνυμάτων που στέλνει το νευρικό μας σύστημα στους μύες μας, και για να γίνει αυτό με επιτυχία και αποτελεσματικότητα χρειάζεται την ενεργό συμμετοχή του ασκούμενου – ασθενή και όχι τη παθητική συμμετοχή του, όπως γίνεται σε μία συνεδρία μασάζ π.χ. Στο functional movement, εξειδικευόμαστε στον τομέα της θεραπείας του πόνου μέσω της κινησιοθεραπείας και της αναβάθμισης της κίνησης και της στάσης του σώματος, ανακουφίζοντας τους ασκούμενούς μας από πόνους στις αρθρώσεις, κύφωση, λόρδωση, ισχιαλγία, οστεοαρθρίτιδα και πολλά άλλα. Αυτό γίνεται χρησιμοποιώντας εξειδικευμένο και εξατομικευμένο ασκησιολόγιο, ανάλογα με τις ικανότητες και την πάθηση του ασκούμενου, βελτιώνοντας τον κινητικό έλεγχο και την κιναίσθηση του κάτι το οποίο όχι μόνο τον απαλλάσσει από τους υπάρχων πόνους, αλλά τον προστατεύει και από μελλοντικούς πόνους, τραυματισμούς και εκφυλισμό των αρθρώσεων. Παγούνης Νικόλαος Β.Sc Sport Science & Physical Education M.Sc Kinisiology & Physical therapy Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης & της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος