Η Άσκηση είναι Φάρμακο «Η επίδραση της σωματικής άσκησης στα άτομα με καρδιαγγειακή νόσο»

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες. O καθιστικός τρόπος ζωής και η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης και εξέλιξης της καρδιαγγειακής νόσου. Ενώ αντίθετα η τακτική σωματική άσκηση επιφέρει σημαντικά οφέλη γενικότερα στην ανθρώπινη υγεία αλλά και ειδικότερα στην καρδιαγγειακή λειτουργία. Διάφορες μακροχρόνιες μελέτες έχουν δείξει ότι η αυξημένη σωματική δραστηριότητα συνδέεται με τη μείωση της ανθρώπινης θνησιμότητας γενικότερα, ενώ μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής. 

Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και αναπνευστικών ασθενειών.

Για να σχεδιάσει όμως ένας επαγγελματίας της άσκησης & της υγείας, ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα άσκησης για άτομα που πάσχουν από καρδιαγγειακές νόσους, θα πρέπει καταρχήν να κατανοήσει τις ανατομικές και φυσιολογικές μεταβολές, αλλά και τις λειτουργίες οι οποίες συμβαίνουν στο καρδιαγγειακό σύστημα του ασθενή. 

Το καρδιαγγειακό σύστημα αποτελείται από το αίμα, την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία και οι δύο κύριες λειτουργίες του είναι:

• Η επαρκή διανομή του οξυγονωμένου αίματος στο σώμα και
• Η μεταφορά των άχρηστων προϊόντων στα όργανα αποβολής, όπως είναι οι νεφροί, οι πνεύμονες και το δέρμα.

Η καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος, εξαρτάται από το αν υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι να αυξάνουν τις πιθανότητες ώστε ένα άτομο να αναπτύξει μία καρδιαγγειακή νόσο. Γενικά οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας καρδιαγγειακής νόσου είναι το κάπνισμα, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η αρτηριακή υπέρταση, τα υψηλά επίπεδα LDL, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ηλικία, το φύλο, η κληρονομικότητα κ.α.

Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό πως η συστηματική άσκηση, μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων και κυρίως αυτά που αφορούν το καρδιαγγειακό σύστημα. Έχει αποδειχθεί ότι η δια βίου καρδιαγγειακές ασκήσεις σε συνδυασμό με τις ασκήσεις ενδυνάμωσης, ελαχιστοποιούν ή ακόμη προλαμβάνουν την έκπτωση του καρδιαγγειακού συστήματος που σχετίζεται με τη γήρανση. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι ακόμα και αν αναπτυχθεί καρδιαγγειακή νόσος σε άτομα που είναι σχετικά δραστήρια, τότε οι επιπτώσεις είναι λιγότερο σοβαρές και η αποκατάσταση τους πολύ πιο καλή και γρήγορη από τα άτομα που ασκούν ένα πιο αδρανή τρόπο ζωής.

Άρα η άσκηση όπως και στις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες, έτσι και στα άτομα που πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο εμφανίζει πολλά οφέλη,  όπως:

• Αυξάνει τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max), δηλαδή τη μέγιστη ποσότητα οξυγόνου που μπορεί να προσλάβει ένα άτομο. Η υψηλή VO2max, δεν είναι σημαντική μόνο για την αθλητική επίδοση, αλλά είναι επίσης σημαντική γιατί μειώνει το φορτίο που δέχεται η καρδιά κατά τις φυσιολογικές καθημερινές δραστηριότητες. Ουσιαστικά, τα κύτταρα του σώματος γίνονται πιο ικανά στο να προσλάβουν οξυγόνο από το αίμα, γεγονός που μειώνει το φόρτο εργασίας της καρδιάς.
• Βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία. Η καρδιά γίνεται πιο αποτελεσματική και μαθαίνει να ανταπεξέρχεται σε διάφορες προκλήσεις με λιγότερο στρες και χωρίς να επιβαρύνεται.
• Βελτιώνει την υγεία των αιμοφόρων αγγείων, κάτι το οποίο βελτιώνει περαιτέρω τη μεταφορά οξυγόνου και την αποβολή άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού.
• Βελτιώνει το λιπιδαιμικό προφίλ, μειώνοντας τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και αυξάνοντας τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης.
• Βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Δύο στους τρείς ανθρώπους με διαβήτη πεθαίνουν λόγω καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Επομένως η μείωση της επίπτωσης του διαβήτη, μπορεί να μειώσει και τον επιπολασμό της καρδιαγγειακής νόσου.
• Βελτιώνει την αποκατάσταση μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Βελτιώνει τη διάθεση και μειώνει το άγχος και γενικότερα μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 20 – 25% τόσο στη συνολική θνησιμότητα, όσο και στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά αίτια.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικανικού Κολεγίου Αθλητιατρικής (ACSM), τα άτομα τα οποία πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο θα πρέπει να ξεκινήσουν ένα εξειδικευμένο και προσαρμοσμένο στις προσωπικές τους ανάγκες πρόγραμμα άσκησης, και αφού πρώτα έχουν πάρει την άδεια από τον επιβλέπων ιατρό τους.

Για να σχεδιάσουμε ένα ασφαλές και αποτελεσματικό πρόγραμμα άσκησης για άτομα που πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο, θα πρέπει:

• Να λάβουμε ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό και στη συνέχεια να αξιολογήσουμε τόσο το καρδιαναπνευστικό, όσο και το μυοσκελετικό σύστημα του ασθενή.
• Αρχικά να προτιμούνται ασκήσεις οι οποίες ενεργοποιούν μεγάλες μυϊκές ομάδες, όπως βάδιση, στατικό ποδήλατο κ.α, και με βραδύ ρυθμό ώστε να βελτιωθεί η καρδιακή λειτουργία των ατόμων αυτών.
• Να αυξάνονται προοδευτικά η διάρκεια και η ένταση της άσκησης, καθώς και η εβδομαδιαία συχνότητα της άσκησης.
• Να επιδιώξουμε μία συχνότητα της άσκησης 3-4 φορές εβδομαδιαίως και υπό συνεχή επιτήρηση από κάποιον εξειδικευμένο επαγγελματία της άσκησης. 
• Να σταματάμε αμέσως την άσκηση αν ο ασκούμενος αισθανθεί αδιαθεσία, δύσπνοια, ζαλάδα, αρρυθμία ή στηθάγχη.

Τις προηγούμενες δεκαετίες τα άτομα που έπασχαν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο, αποθαρρύνονταν από το να ασκούνται. Η σύγχρονη έρευνα ωστόσο δείχνει ότι η άσκηση παρέχει σημαντικά οφέλη για τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα, με την προϋπόθεση ότι η κατάσταση του ασθενή να είναι σταθερή, τα συμπτώματα να βρίσκονται υπό έλεγχο και το κυριότερο ότι αυτή να γίνεται υπό επιτήρηση από κάποιον εξειδικευμένο επαγγελματία της άσκησης. 

Στο Functional Movement, σχεδιάζουμε εξειδικευμένα προγράμματα άσκησης για άτομα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις καθώς επίσης αναλαμβάνουμε και τη συνεχή επιτήρηση της άσκησης τους. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα οφέλη της άσκησης υπερβαίνουν κατά πολύ τους κινδύνους όταν τηρούνται οι παραπάνω κατευθυντήριες οδηγίες. Επίσης ο συνδυασμός ενός ασφαλούς προγράμματος άσκησης με μία υγιεινή διατροφή, μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο μελλοντικών επιπλοκών ή τουλάχιστον να τις επιβραδύνει σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Παγούνης Νικόλαος

Β.Sc Sport Science & Physical Education

M.Sc Kinisiology & Physical therapy

International Certificate in Osteopathic and Chiropractic Manipulation

Certified Medical Exercise Specialist