Πόνος στο γόνατο – Θεραπεία & αντιμετώπιση μέσω της άσκησης

Η άρθρωση του γονάτου είναι η μεγαλύτερη και ίσως η πιο περίπλοκη άρθρωση του σώματος με μεγάλη σημασία για την κίνηση. Λόγω του ότι είναι μια περίπλοκη άρθρωση, αυτό την καθιστά ευάλωτη σε μια σειρά από τραυματισμούς με τις στατιστικές να δείχνουν ότι οι τραυματισμοί του γόνατος είναι από τους πιο κοινούς λόγους επίσκεψης στον Ορθοπαιδικό.

Η άρθρωση του γονάτου αποτελείται από τρία οστά, το μηριαίο οστό, τη κνήμη και την επιγονατίδα η οποία βρίσκεται μπροστά από την άρθρωση και παρέχει μεταξύ των άλλων προστασία. Η προστασία που παρέχει η επιγονατίδα στην άρθρωση του γονάτου ενισχύεται με το λιπώδες σώμα, μια δομή από λιπώδη ιστό η οποία βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος πίσω από τον επιγονατιδικό σύνδεσμο και κάτω από την επιγονατίδα. Η λιπώδης αυτή δομή βρίσκεται εκεί έχοντας προστατευτικό ρόλο, κάποιες φορές όμως δύναται να προκαλεί και πόνο όταν αυτή παγιδεύεται και συμπιέζεται μεταξύ του μηρού και της κνήμης.

Η πίεση αυτή του λιπώδους σώματος αποτελεί αιτία πόνου στη πρόσθια επιφάνεια του γονάτου κάτι το οποίο σαν κλινική οντότητα ονομάζεται σύνδρομο πίεσης λιπώδους σώματος ή syndrome fat pad ή νόσος Hoffa, αποτελώντας μια ολοένα και περισσότερο αναγνωρίσιμη αιτία πόνου του γόνατος ιδιαίτερα σε δρομείς και αθλητές, αλλά ακόμα και στον γενικό πληθυσμό.

Σύνδρομο πίεσης λιπώδους σώματος

Το σύνδρομο πίεσης λιπώδους σώματος, προκαλείται συνήθως είτε από μια οξεία κάκωση στο γόνατο (το 85% των περιπτώσεων), είτε από μια χρόνια επαναλαμβανόμενη επιβάρυνση (το 15% των περιπτώσεων). Δραστηριότητες που απαιτούν πλήρη κάμψη (βαθειά καθίσματα) ή πλήρη έκταση του γόνατος(ορθοστασία), καθώς επίσης αθλήματα που απαιτούν κάμψη και έκταση του γόνατος με έκρηξη (πχ: αθλήματα με λακτίσματα ή με άλματα) ή αθλήματα που έχουν άμεση επαφή (όπως μπάσκετ, ποδόσφαιρο), συνήθως προκαλούν ανάλογα συμπτώματα.

Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι το σύνδρομο του λιπώδους σώματος εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα όπου τα γόνατα τους κατά την όρθια θέση βρίσκονται σε υπερέκταση (ανάκυρτα γόνατα), κάτι το οποίο παρατηρείται πιο συχνά στις γυναίκες και οφείλεται κυρίως σε μια γενικευμένη χαλαρότητα στους συνδέσμους. Η υπερέκταση των γονάτων προδιαθέτει την εμφάνιση του συνδρόμου, μιας και λόγω της θέσης που λαμβάνουν τα οστά της κνήμης και του μηρού είναι πιο εύκολο να παγιδεύσουν και να πιέσουν το λιπώδες σώμα του γόνατος.

Τα συχνότερα συμπτώματα του συνδρόμου πίεσης λιπώδους σώματος είναι:

• Πόνος πίσω από την επιγονατίδα.
• Πόνος στο μπροστινό μέρος του γόνατος που επιδεινώνεται κατά την υπερέκταση του γόνατος ή σε παρατεταμένη παραμονή του γόνατος σε μία θέση
• Οίδημα κάτω και γύρω από το γόνατο
• Πόνος που επιδεινώνεται κατά την υπερέκταση του ποδιού (“πονάω όταν τεντώνω πολύ το γόνατο”).
• Πόνος όταν το γόνατο παραμένει για αρκετή ώρα σε μία θέση (“δεν μπορώ να κάτσω σε καρέκλα πολύ ώρα ή όρθιος πολύ ώρα”).
• Αν συνυπάρχει και κάποια υμενική πτυχή τότε μπορεί να υπάρχει μια ψευδοαστάθεια και πόνος όταν ο ασθενής είναι καθήμενος για πολύ ώρα σε καρέκλα.

Θεραπεία & αντιμετώπιση

Οι περισσότεροι ασθενείς με σύνδρομο πίεσης λιπώδους σώματος αναρρώνουν πλήρως με την κατάλληλη θεραπεία και τη σωστή ενδυνάμωση. Αυτό απαιτεί μια προσεκτική κινητική αξιολόγηση του σώματος του ασθενή, από κάποιον εξειδικευμένο γυμναστή ή φυσικοθεραπευτή, έτσι ώστε να εντοπιστούν οι μυϊκές ανισορροπίες, οι αρθρώσεις με μειωμένη κινητικότητα και οι μυϊκές αδυναμίες στο σώμα του, και στη συνέχεια με ένα στοχευόμενο και εξειδικευμένο ασκησιολόγιο, να διορθωθούν σταματώντας έτσι τον πόνο.

• Η παγοθεραπεία είναι πολύ βασικό κομμάτι της θεραπείας διότι βοηθάει στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής. Σε αυτό το στάδιο ο ασθενής θα πρέπει να ξεκουράσει το τραυματισμένο γόνατο, και να εφαρμόζει συχνά (10-15 λεπτά κάθε 2-3 ώρες) πάγο και πάντα μετά από την άθληση ή τη δραστηριότητα που προκαλεί πόνο.
• Αποφυγή δραστηριοτήτων οι οποίες αυξάνουν τα συμπτώματα και οι οποίες δημιουργούν πόνο, γιατί: α) βοηθάει τον οργανισμό να επουλώσει του τραυματισμένους ιστούς και β) αν αγνοήσουμε τον πόνο και τα συμπτώματα και συνεχίσουμε την πλήρη δραστηριότητα, η κατάσταση περνά στο χρόνιο στάδιο.
• Κινησιοθεραπεία για την αύξηση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και των μυών, είναι το επόμενο κομμάτι της θεραπείας και αφού υποχωρήσουν τα έντονα συμπτώματα.
• Η σωστή μυϊκή ενδυνάμωση των μυών του ισχίου, του γονάτου και της ποδοκνημικής.
• Ασκήσεις βελτίωσης της ιδιοδεκτικότητας και της ισορροπίας, της δυναμικής ισορροπίας, της τεχνικής προσγείωσης και της λειτουργικότητα των κάτω άκρων.
• Ασκήσεις μαλακών μορίων (foam roller).

Επίσης ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί η εμφάνιση ή επανεμφάνιση του συνδρόμου πίεσης λιπώδους σώματος είναι να βελτιστοποιηθεί η δύναμη και η ευκαμψία των μυών γύρω από το γόνατο, τον ισχίο και τον αστράγαλο διότι με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε στην σταθεροποίηση της επιγονατίδας, καταφέρνοντας να μειώσουμε ή να εξαφανίσουμε τα συμπτώματα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί εκτελώντας ασκήσεις λειτουργικής κίνησης – Functional movement, οι οποίες περιλαμβάνουν εξειδικευμένες ασκήσεις και κινήσεις προσαρμοσμένες στην καθημερινότητα του κάθε ασκούμενου βοηθώντας τον :

α) να αποκτήσει μια σωστή στάση σώματος και μία σωστή κίνηση, μειώνοντας κατά τις μετακινήσεις την πρόσθετη πίεση στις αρθρώσεις, κάτι που μπορεί να προκαλέσει συμπίεση του λιπώδους σώματος,

β) να βελτιώσει την ισορροπία του σώματος του, αποτρέποντας τραυματισμούς από πτώσεις ή από αστάθεια.

Το πιο σημαντικό κομμάτι όμως ενός θεραπευτικού προγράμματος για την μείωση του πόνου στο γόνατο, είναι ο τρόπος εκτέλεσης των ασκήσεων. Είναι πολύ σημαντικό ο επαγγελματίας της άσκησης να ελέγχει τη σωστή εκτέλεση των ασκήσεων, ώστε αυτές να γίνεται ελεγχόμενα, ισορροπημένα και συμμετρικά, καταφέρνοντας με αυτό τον τρόπο το κεντρικό νευρικό σύστημα να επαναπρογραμματίσει και να αποτυπώσει τη σωστή κίνηση, η οποία αποθηκεύεται αρχικά στη βραχυπρόθεσμη μνήμη μας και στη συνέχεα με τη συνεχή επανάληψη στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Όλη αυτή η διαδικασία και η μέθοδος πετυχαίνει όχι μόνο τη σωστή εκμάθηση των θεμελιωδών κινητικών μοτίβων, αλλά και την αφομοίωση τους στις καθημερινές δραστηριότητες του ασκούμενου, ώστε αυτός να αποφύγει μελλοντικούς τραυματισμούς ή υποτροπή της συγκεκριμένης κατάστασης.