Πρόσθιος χιαστός: Η χειρουργική επέμβαση δεν θεραπεύει την αιτία
Η άρθρωση του γόνατος αποτελείται από τέσσερα κύρια στοιχεία: τα οστά, τους συνδέσμους, τους χόνδρους, και τους τένοντες. Τα οστά που σχηματίζουν τη συγκεκριμένη άρθρωση είναι, το μηριαίο οστό, η κνήμη και η επιγονατίδα και συνδέονται μεταξύ τους με 4 κύριους συνδέσμους, οι οποίοι δρουν σαν ισχυρά σχοινιά για να κρατήσουν τα οστά μαζί και ταυτόχρονα να σταθεροποιήσουν την άρθρωση. Οι τέσσερις αυτοί κύριοι σύνδεσμοι του γόνατος είναι: ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμός, ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμός, ο έσω πλάγιος σύνδεσμος και ο έξω πλάγιος σύνδεσμος. Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι υπεύθυνος για την πρόσθια σταθερότητα του γόνατος (συγκρατεί την άρθρωση σε δυνάμεις που προκαλούν πρόσθια παρεκτόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό), καθώς και για την σταθερότητα της άρθρωσης κατά την περιστροφή του γόνατος. Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος, είναι γενικά ο σημαντικότερος σταθεροποιητικός μηχανισμός του γόνατος και είναι αυτός που τραυματίζεται πιο συχνά από τους τέσσερις κύριους συνδέσμους. Περίπου το 50% των τραυματισμών στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο προκαλούν βλάβες και σε άλλες δομές του γονάτου, όπως ρήξη του έξω μηνίσκου, του έσω πλάγιου συνδέσμου, του αρθρικού χόνδρου κ.α, ενώ το 70% των τραυματισμών στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο (ACL), συμβαίνουν σε καταστάσεις μη επαφής, π.χ ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης, απότομη επιβράδυνση (σταμάτημα), εσφαλμένη προσγείωση από ένα άλμα κ.α. Οι γυναίκες έχουν δύο έως οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες να τραυματίσουν τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο σε σχέση με τους άνδρες, και ως πιθανές αιτίες θεωρούνται: α) οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες στην πύελο και στην ευθυγράμμιση των κάτω άκρων (ποδιών), και β) η αυξημένη χαλαρότητα των συνδέσμων που προκαλείται από τα οιστρογόνα. Ανατομία Η ανατομική θέση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου (ACL), βρίσκεται εξ ολοκλήρου μέσα στην άρθρωση του γόνατος, μέσα σε μια δεξαμενή αρθρικού υγρού μαζί με όλες τις άλλες δομές της άρθρωσης. Εξαιτίας αυτού λαμβάνει ελάχιστη ποσότητα αίματος και αυτός είναι και ο λόγος όπου ο τραυματισμός στον πρόσθιο χιαστό χρειάζεται προσεκτική και εξειδικευμένη αποκατάσταση, γιατί οτιδήποτε δεν λαμβάνει καλή αιμάτωση δεν θεραπεύεται αποτελεσματικά. Άρα η σωστή, ασφαλή ενδυνάμωση και η σωστή κινητική λειτουργία των μυών που υποστηρίζουν την άρθρωση του γόνατος, γίνεται πολύ σημαντική για μια καλή και σωστή αποκατάσταση μετά από έναν τέτοιο τραυματισμό. Η χειρουργική επέμβαση δεν θεραπεύει την αιτία Μετά από έναν τραυματισμό στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για να ανακτήσει το γόνατο την πλήρη λειτουργία του, κάτι το οποίο εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η σοβαρότητα του τραυματισμού, η ηλικία και το επίπεδο δραστηριότητας. Η χειρουργική επέμβαση όμως, ναι μεν αντιμετωπίζει τα συμπτώματα ενός τέτοιου τραυματισμού, δεν αντιμετωπίζει όμως την αρχική αιτία, η οποία στο 99% των περιπτώσεων οφείλεται σε ελαττωματικά μοτίβα κινήσεων και μυϊκές ανισορροπίες. Και ενώ πάρα πολύ κόσμος, ξοδεύει αρκετά χρήματα για να αντιμετωπίσει με χειρουργική επέμβαση ένα τέτοιο τραυματισμό, στη συνέχεια δεν ακολουθεί ένα σωστό πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο να στοχεύει στο να αποκτήσει η άρθρωση μία σωστή και λειτουργική κίνηση, και ταυτόχρονα να διορθώνει τα προβλήματα στάσης, τα λανθασμένα πρότυπα κίνησης και τις μυϊκές ανισορροπίες, οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν και μετά την χειρουργική επέμβαση και αποτελούν την πραγματική αιτία του προβλήματός και του τραυματισμού. Αποκατάσταση Η αποκατάσταση μετά από έναν τραυματισμό στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο, θα πρέπει να ξεκινήσει με την εξέταση της κινητικής αξιολόγησης. Αυτό θα βοηθήσει στο να εντοπίσουμε την ανισορροπία των μυών που πιθανότατα δημιουργούν αντισταθμιστικές κινήσεις και επιβαρύνουν τις αρθρώσεις του σώματός μας. Σε πάνω από το 90% των περιπτώσεων με πόνο στο γόνατο, υπάρχει σημαντική πρόσθια κλίση της λεκάνης που σχετίζεται με σφιχτά ισχία και τετρακεφάλους, κάτι το οποίο οδηγεί σε αδύναμους γλουτούς και δικεφάλους και αυτός είναι ένας τέλειος συνδυασμός για τραυματισμό του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου (ACL). Η εξέταση της κινητικής αξιολόγησης μας δίνει τη δυνατότητα ώστε, το πρόγραμμα αποκατάστασης το οποίο θα ακολουθήσουμε, να μην είναι γενικό και σύντομο, αλλά εξατομικευμένο και προσαρμοσμένο στις καθημερινές δραστηριότητες αθλητικές ή μη του ασθενή, κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό. Επίσης ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης θα πρέπει να περιλαμβάνει διορθωτικές ασκήσεις ανισορροπίας των μυών, ασκήσεις σταθερότητας και ενίσχυσης της άρθρωσης, έτσι ώστε σιγά σιγά με την πάροδο του χρόνου, ο ασθενής να είναι 100% έτοιμος στο να εκτελέσει τις διορθωτικές αυτές ασκήσεις σωστά και χωρίς αστάθεια ή πόνο. Αυτό που θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, δεν θα πρέπει να δίνεται έμφαση μόνο στην απομονωμένη ενδυνάμωση των μυών με στατικά μηχανήματα (π.χ leg press κ.α), διότι μπορεί να δημιουργηθούν περισσότερες δυσλειτουργίες. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι δεν έχει σημασία πόσο δυνατούς μυς θα έχουμε, αλλά το πώς θα βελτιώσουμε και θα διορθώσουμε τα κινητικά μοτίβα τα οποία θα προστατεύουν και θα σταθεροποιούν την άρθρωση κατά την εκτέλεση των κινήσεων που έχουν περιστροφή, στρίψιμο κ.α. Άρα το πρόγραμμα αποκατάστασης ενός τέτοιου τραυματισμού θα πρέπει να εστιάζει σε λειτουργικές ασκήσεις οι οποίες θα μιμούνται τις καθημερινές και αθλητικές κινήσεις του ασθενή, μειώνοντας έτσι σημαντικά τις πιθανότητες να επαναληφθεί ένας τέτοιος τραυματισμός. Συμπερασματικά το συγκεκριμένο άρθρο θέλει να τονίσει, ότι για τη σωστή και ασφαλή αποκατάσταση μετά από έναν τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση στο πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο, θα πρέπει να ακολουθήσουμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο δεν θα δυναμώνει μόνο την άρθρωση, αλλά θα διορθώνει μυϊκές ανισορροπίες, αστάθειες και λανθασμένα κινητικά μοτίβα, κάτι το οποίο θα κάνει την άρθρωση λειτουργική, ενώ ταυτόχρονα θα μας προστατέψει από μελλοντικούς τραυματισμός και θα προετοιμάσει το σώμα μας, έτσι ώστε να επανέλθει στις καθημερινές και αθλητικές δραστηριότητες με ασφάλεια και με την απαιτούμενη απόδοση.