Πλατυποδία: Μπορεί να προληφθεί ή να θεραπευτεί;

Αναφερόμενοι στον όρο πλατυποδία εννοούμε το μικρό ύψος ή την έλλειψη ποδικής καμάρας. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, άλλοι σε μικρότερο και άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό εμφανίζουν πλατυποδία, ενώ στα μικρά παιδιά συχνότερα παρατηρούμε μία μεγαλύτερη παραμόρφωση, τη βλαισοπλατυποδία, όπου είναι ένας συνδυασμός πλατυποδίας με βλαισοποδία.

Γιατί η πλατυποδία εμφανίζεται σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και κυρίως σε παιδιά;

Το ανθρώπινο σώμα έχει κατασκευαστεί έτσι ώστε τα πόδια και τα πέλματά του να κινούνται κατά κανόνα πάνω σε ημιάκαμπτες επιφάνειες όπως χώμα, άμμο, βότσαλα κλπ, και αυτό διότι το «μαλακό» έδαφος προσαρμόζεται στις ανατομικές ιδιομορφίες του πέλματος, όπως ακριβώς γίνεται όταν βαδίζουμε ξυπόλητοι στη μαλακή άμμο. Επιστημονικά πιθανολογείται ότι το μεγάλο ποσοστό εμφάνισης πλατυποδίας στο σύγχρονο πολιτισμό, σχετίζεται με ότι ο άνθρωπος κινείται πλέον πάνω σε άκαμπτες/αφιλόξενες επιφάνειες για τα ανθρώπινα πέλματα (πλακόστρωτα, μάρμαρα, πλακάκια, ξύλινα δάπεδα) χωρίς τη σωστή υποστήριξη από ανατομικά υποδήματα (στενά υποδήματα, άκαμπτα άρβυλα, σανδάλια, λάθος παιδικά υποδήματα) και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπου οδηγούν σιγά σιγά στην κατάργηση των φυσιολογικών καμπύλων του πέλματος προκειμένου να προσφέρει στο σώμα μεγαλύτερη επιφάνεια στήριξης. Για το λόγο αυτό, είναι βασικό τα παιδιά στα πρώτα χρόνια της μυοσκελετικής τους ωρίμανσης, να φορούν παπουτσάκια με όσο το δυνατόν περισσότερη υποστήριξη της ποδικής καμάρας και επίσης να ενθαρρύνονται από τους γονείς τους να βαδίζουν ξυπόλητα μόνο σε μαλακές επιφάνειες (π.χ. χοντρά χαλιά, μαλακό δάπεδο στο παιδικό δωμάτιο, μαλακά στρώματα, αμμουδιά ή λεπτό βότσαλο στη παραλία, γρασίδι κλπ). Με αυτό το τρόπο διευκολύνεται η δραστηριότητα των μικρών μυών του πέλματος, που είναι υπεύθυνοι για τη συγκράτηση μίας φυσιολογικής ποδικής καμάρας και κατ’επέκταση μίας ορθής ανατομικής ευθυγράμμισης σε όλο το κάτω άκρο.

Κατά πόσο πρέπει να αποδεχόμαστε αυτήν την παραμόρφωση ως φυσιολογική;

Πολλοί ενήλικες αναρωτιούνται αν θα μπορούσαν να είχαν κάνει κάτι από την παιδική τους ηλικία για την πλατυποδία τους, ενώ από την άλλη πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν πρέπει να κάνουν κάτι, όταν παρατηρήσουν στο παιδί τους μια τέτοιου είδους παραμόρφωση.

Σύμφωνα με μελέτες έχει αποδειχθεί ότι η πλατυποδία δεν επηρεάζει μόνο την ανατομική ευθυγράμμιση του κάτω άκρου, αλλά συνολικά την κινητική συμπεριφορά του ανθρώπινου σώματος και μάλιστα η πλατυποδία θεωρείται υπεύθυνη για την εμφάνιση μυοσκελετικών προβλημάτων στη μέση, τα γόνατα, τα ισχία και τα πόδια.

Άρα μία τέτοια παραμόρφωση, δεν θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογική και μάλιστα όσο πιο νωρίς αναγνωρισθούν τέτοιες ανατομικές αποκλίσεις, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες θεραπείας τους.

Πως μπορούμε να εντοπίσουμε τη πλατυποδία;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν οι γονείς όταν παρατηρήσουν μία  «περίεργη βάδιση» ή μία «περίεργη κλίση» στα πόδια των παιδιών τους, και εφ όσον έχουν συζητήσει όλους τους προβληματισμούς τους, με τον παιδίατρο, τον ορθοπεδικό, τον αναπτυξιολόγο ή παιδονευρολόγο, είναι να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό, ο οποίος θα αξιολογήσει κινητικά το παιδί, ελέγχοντας τη μυοσκελετική και κινησιολογική ανάπτυξη του. Η Κινητική αξιολόγηση αποτελεί έναν προληπτικό έλεγχο, ο οποίος πραγματοποιείται από ειδικά εκπαιδευμένους και πιστοποιημένους γυμναστές, και είναι πολύ σημαντικός για τη μυοσκελετική ωρίμανση του παιδιού, γιατί τα περισσότερα μυοσκελετικά προβλήματα (π.χ. στραβά γόνατα, πλατυποδία, βλαισοπλατυποδία, ανισοσκελία κ.λπ.):

1. Δε διορθώνονται με την ενηλικίωση, αλλά αντίθετα εξελίσσονται με την προοδευτική αύξηση του σωματικού βάρους και των δραστηριοτήτων του παιδιού,
2. Αποτελούν την αιτία εμφάνισης παραμορφώσεων στη σπονδυλική στήλη, και μυοσκελετικών πόνων,
3. Όσο πιο νωρίς και μετά την ηλικία των 6 ετών, αναγνωρισθεί μία ανατομική απόκλιση, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες θεραπείας της.

Με τον προληπτικό έλεγχο της κινητικής αξιολόγησης όπου μπορούν να υποβληθούν παιδιά μετά την ηλικία των 5 ετών, αφού έχει ωριμάσει το κεντρικό τους νευρικό σύστημα, αλλά και ενήλικες, μπορούμε να εντοπίσουμε τις ασυμμετρίες, τις κινητικές δυλειτουργίες και τις αδυναμίες που υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα, και στη συνέχεια εφαρμόζοντας τις κατάλληλες τεχνικές να τις διορθώσουμε, ώστε να προλάβουμε ή να θεραπεύσουμε μια τέτοια παραμόρφωση όπως είναι η πλατυποδία και όχι μόνο.

Θεραπεύεται η πλατυποδία;

Παλαιότερα, η θεραπεία για όλες τις περιπτώσεις πλατυποδίας ήταν η χρήση ειδικών ανατομικών παπουτσιών.  Σύμφωνα με μελέτη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που δη­μοσιεύτηκε το 2006 στην επιστημονική επιθεώρηση «Pe­diatrics», η τυπική πλατυποδία, μπορεί να διορθωθεί εάν εντοπιστεί έγκαιρα και μάλιστα με το κατάλληλο ασκησιολόγιο διατάσεων και ενδυνάμωσης να θεραπευτεί.

Για τη θεραπεία της πλατυποδίας συνιστώνται: α) ασκήσεις διάτασης του αχίλλειου τένοντα, του έξω τετρακέφαλου μυ, του δικέφαλου μηριαίου μυ και του περονιαίου μυ, και β) ασκήσεις ενδυνάμωσης του μέσω γλουτιαίου μυ, του γαστροκνημίου μυ και των ενδογενών μυών του ποδιού, κάτι το οποίο θα βελτιώσει τη σταθερότητα, το συντονισμό, την ισορροπία και θα επαναφέρει την ορθή ανατομική ευθυγράμμιση σε όλο το κάτω άκρο