Οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις είναι η πιο κοινή αιτία σοβαρής αναπηρίας, έχοντας σημαντικό αλλά μη αναγνωρισμένο αντίκτυπο στην υγεία και στην κοινωνικοποίηση ενός ατόμου.

Περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι, δηλαδή σχεδόν ένας στα έξι άτομα παγκοσμίως πάσχουν από κάποια νευρολογική ασθένεια – διαταραχή. Τα άτομα αυτά αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες στις καθημερινές τους δραστηριότητες και όχι μόνο, και είναι αναγκασμένοι ή να εξαρτώνται από άλλα άτομα ή να μένουν σωματικά αδρανείς.

Οι επιπτώσεις βέβαια διαφέρουν από άτομο σε άτομο, και αυτό εξαρτάται από τη διάγνωση και τη σοβαρότητα της νόσου. Τα άτομα που πάσχουν από κάποια νευρική εκφυλιστική ασθένεια,  μπορεί να αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες, όπως:

• Διαταραχές & δυσκολία στη βάδιση
• Σοβαρή κόπωση και αδυναμία
• Μειωμένη δεξιότητα χεριών
• Τρέμουλο των χεριών ή άλλων μερών του σώματος
• Περιορισμένη χρήση των χεριών
• Διαταραχές στον έλεγχο της κίνησης
• Απώλεια ισορροπίας & συντονισμού κ.α

Τα οφέλη της άσκησης σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις

Η τακτική & συστηματική άσκηση, είναι σημαντική και εκτός από τα οφέλη στη σωματική υγεία αυτών των ανθρώπων, έχει επίσης σημαντικά οφέλη και στην ψυχική τους υγεία. Μέσω της άσκησης μπορούμε να βελτιώσουμε τη λειτουργία τμημάτων του ανθρώπινου εγκεφάλου, στα οποία υπάρχει κάποια δυσλειτουργία.

Πρόσφατες έρευνες κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι υπάρχει μια ισχυρή σχέση μεταξύ της σωματικής άσκησης και της πρόληψης ή της καθυστέρησης των νευρο-εκφυλιστικών συμπτωμάτων. Η ερευνητική ανασκόπηση από τον Harutoshi Sakakima, υποδηλώνει ότι η σωματική άσκηση επιδρά ως «πρότυπο ερέθισμα προετοιμασίας» προσφέροντας προστασία στην λειτουργία του εγκεφάλου. Μάλιστα θεωρεί την άσκηση ως μία ασφαλή & εφαρμόσιμη θεραπευτική επιλογή για την παροχή ενδογενούς νευροπροστασίας σε ασθενείς με νευροεκφυλιστικές παθήσεις. 

Μάλιστα διάφοροι γιατροί παγκοσμίως έχουν παρατηρήσει ότι πολλοί ασθενείς τους με νευροεκφυλιστικές παθήσεις, βοηθήθηκαν σημαντικά από την άσκηση, παρατηρώντας ότι αυτοί (οι ασθενείς) έγιναν πιο δραστήριοι και ότι υπέστησαν λιγότερες πτώσεις σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν ασκούνταν.

Μερικά από τα οφέλη της άσκησης σε άτομα με νευροεκφυλιστικές παθήσεις, είναι:

• Η βελτίωση του μοτίβου βάδισης
• Η βελτίωση της ισορροπίας
• Η βελτίωση της μυϊκής συναρμογής και του κινητικού ελέγχου
• Η αύξηση της κινητικότητας και η μείωση της δυσκαμψίας
• Η διατήρηση & πολλές φορές η αύξηση της μυϊκής μάζας

Επίσης όσον αφορά τη λειτουργική ικανότητα, αυτή βελτιώνεται κατά πολύ, με τα στοιχεία να δείχνουν μία σημαντική βελτίωση της καθημερινότητας των ανθρώπων αυτών.  Με λίγα λόγια, όσο λιγότερο κινούνται τα άτομα αυτά, τόσο περισσότερο επιδεινώνεται η  νευρολογική τους κατάσταση με την πάροδο του χρόνου.

Τι πρέπει να προσέξουμε κατά την άσκηση σε άτομα με νευροεκφυλιστικές παθήσεις

Αυτό που πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα ενός επαγγελματία υγείας & άσκησης κατά την εκτέλεση ενός προγράμματος άσκησης, είναι η ασφάλεια του ασκούμενου. Πόσο μάλλον όταν συνεργαζόμαστε με άτομα αυτής της κατηγόριας. Έτσι όταν ένας επαγγελματίας της άσκησης αναλάβει να ασκήσει ένα άτομο το οποίο πάσχει από κάποια νευροεκφυλιστική πάθηση, θα πρέπει εκτός από την σοβαρότητα της νόσου, να γνωρίζει επίσης ότι τα άτομα αυτά:

• Νοιώθουν μία χρόνια κόπωση
• Έχουν έλλειψη κινήτρου
• Έχουν δυσκολία στη γνωστική και μαθησιακή ικανότητα
• Έχουν φοβίες

παράγοντες τους όποιους ένας επαγγελματίας υγείας & άσκησης, θα πρέπει οπωσδήποτε να λάβει υπόψη του, ώστε το πρόγραμμα άσκησης που θα σχεδιάσει να είναι εκτός από ασφαλή και αποτελεσματικό.

Μπορεί μόνιμη θεραπεία για τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες να μην υπάρχει, αλλά η θεραπεία μέσω άσκησης, είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι μπορεί να βοηθήσει τα άτομα αυτά, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους.

Για να επιτύχουμε όμως τα καλύτερα δυνατά οφέλη από την άσκηση, αυτή (η άσκηση) θα πρέπει να έχει συνέπεια, τουλάχιστον για ένα διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, και εξατομίκευση. Η αξιολόγηση των ικανοτήτων του ασκούμενου και ο έλεγχος πιθανόν κινδύνων που μπορεί να προκαλέσει η λανθασμένη άσκηση, είναι απαραίτητη προϋπόθεση, πριν το σχεδιασμό ενός εξειδικευμένου προγράμματος άσκησης.

Στο Functional Movement, εξειδικευόμαστε στην ιατρική της άσκησης, η οποία απευθύνεται σε ειδικές κατηγορίες ανθρώπων. Αφού πρώτα αξιολογήσουμε την κατάσταση της υγείας του ασκούμενου πάντα με τη βοήθεια ενός γιατρού, και αφού αξιολογήσουμε τις σωματικές του ικανότητες, τότε προχωράμε στο σχεδιασμό εξειδικευμένων & εξατομικευμένων προγραμμάτων άσκησης, βοηθώντας τους ασκούμενούς μας να είναι λειτουργικοί, ευδιάθετοι και με όσο το δυνατόν καλύτερη ποιότητα ζωής.

Παγούνης Νικόλαος

Κινησιολόγος & M.Sc Physical therapy

Certified Medical Exercise Specialist

International Certificate in Osteopathic &

Chiropractic Manipulation

Το άρθρο Άσκηση & Νευροεκφυλιστικές ασθένειες (Parkinson – Alzheimer) εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.

Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και αναπνευστικών ασθενειών.

Για να σχεδιάσει όμως ένας επαγγελματίας της άσκησης & της υγείας, ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα άσκησης για άτομα που πάσχουν από καρδιαγγειακές νόσους, θα πρέπει καταρχήν να κατανοήσει τις ανατομικές και φυσιολογικές μεταβολές, αλλά και τις λειτουργίες οι οποίες συμβαίνουν στο καρδιαγγειακό σύστημα του ασθενή. 

Το καρδιαγγειακό σύστημα αποτελείται από το αίμα, την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία και οι δύο κύριες λειτουργίες του είναι:

• Η επαρκή διανομή του οξυγονωμένου αίματος στο σώμα και
• Η μεταφορά των άχρηστων προϊόντων στα όργανα αποβολής, όπως είναι οι νεφροί, οι πνεύμονες και το δέρμα.

Η καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος, εξαρτάται από το αν υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι να αυξάνουν τις πιθανότητες ώστε ένα άτομο να αναπτύξει μία καρδιαγγειακή νόσο. Γενικά οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας καρδιαγγειακής νόσου είναι το κάπνισμα, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η αρτηριακή υπέρταση, τα υψηλά επίπεδα LDL, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ηλικία, το φύλο, η κληρονομικότητα κ.α.

Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό πως η συστηματική άσκηση, μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων και κυρίως αυτά που αφορούν το καρδιαγγειακό σύστημα. Έχει αποδειχθεί ότι η δια βίου καρδιαγγειακές ασκήσεις σε συνδυασμό με τις ασκήσεις ενδυνάμωσης, ελαχιστοποιούν ή ακόμη προλαμβάνουν την έκπτωση του καρδιαγγειακού συστήματος που σχετίζεται με τη γήρανση. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι ακόμα και αν αναπτυχθεί καρδιαγγειακή νόσος σε άτομα που είναι σχετικά δραστήρια, τότε οι επιπτώσεις είναι λιγότερο σοβαρές και η αποκατάσταση τους πολύ πιο καλή και γρήγορη από τα άτομα που ασκούν ένα πιο αδρανή τρόπο ζωής.

Άρα η άσκηση όπως και στις υπόλοιπες πληθυσμιακές ομάδες, έτσι και στα άτομα που πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο εμφανίζει πολλά οφέλη,  όπως:

• Αυξάνει τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max), δηλαδή τη μέγιστη ποσότητα οξυγόνου που μπορεί να προσλάβει ένα άτομο. Η υψηλή VO2max, δεν είναι σημαντική μόνο για την αθλητική επίδοση, αλλά είναι επίσης σημαντική γιατί μειώνει το φορτίο που δέχεται η καρδιά κατά τις φυσιολογικές καθημερινές δραστηριότητες. Ουσιαστικά, τα κύτταρα του σώματος γίνονται πιο ικανά στο να προσλάβουν οξυγόνο από το αίμα, γεγονός που μειώνει το φόρτο εργασίας της καρδιάς.
• Βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία. Η καρδιά γίνεται πιο αποτελεσματική και μαθαίνει να ανταπεξέρχεται σε διάφορες προκλήσεις με λιγότερο στρες και χωρίς να επιβαρύνεται.
• Βελτιώνει την υγεία των αιμοφόρων αγγείων, κάτι το οποίο βελτιώνει περαιτέρω τη μεταφορά οξυγόνου και την αποβολή άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού.
• Βελτιώνει το λιπιδαιμικό προφίλ, μειώνοντας τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και αυξάνοντας τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης.
• Βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Δύο στους τρείς ανθρώπους με διαβήτη πεθαίνουν λόγω καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Επομένως η μείωση της επίπτωσης του διαβήτη, μπορεί να μειώσει και τον επιπολασμό της καρδιαγγειακής νόσου.
• Βελτιώνει την αποκατάσταση μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Βελτιώνει τη διάθεση και μειώνει το άγχος και γενικότερα μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 20 – 25% τόσο στη συνολική θνησιμότητα, όσο και στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά αίτια.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικανικού Κολεγίου Αθλητιατρικής (ACSM), τα άτομα τα οποία πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο θα πρέπει να ξεκινήσουν ένα εξειδικευμένο και προσαρμοσμένο στις προσωπικές τους ανάγκες πρόγραμμα άσκησης, και αφού πρώτα έχουν πάρει την άδεια από τον επιβλέπων ιατρό τους.

Για να σχεδιάσουμε ένα ασφαλές και αποτελεσματικό πρόγραμμα άσκησης για άτομα που πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο, θα πρέπει:

• Να λάβουμε ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό και στη συνέχεια να αξιολογήσουμε τόσο το καρδιαναπνευστικό, όσο και το μυοσκελετικό σύστημα του ασθενή.
• Αρχικά να προτιμούνται ασκήσεις οι οποίες ενεργοποιούν μεγάλες μυϊκές ομάδες, όπως βάδιση, στατικό ποδήλατο κ.α, και με βραδύ ρυθμό ώστε να βελτιωθεί η καρδιακή λειτουργία των ατόμων αυτών.
• Να αυξάνονται προοδευτικά η διάρκεια και η ένταση της άσκησης, καθώς και η εβδομαδιαία συχνότητα της άσκησης.
• Να επιδιώξουμε μία συχνότητα της άσκησης 3-4 φορές εβδομαδιαίως και υπό συνεχή επιτήρηση από κάποιον εξειδικευμένο επαγγελματία της άσκησης. 
• Να σταματάμε αμέσως την άσκηση αν ο ασκούμενος αισθανθεί αδιαθεσία, δύσπνοια, ζαλάδα, αρρυθμία ή στηθάγχη.

Τις προηγούμενες δεκαετίες τα άτομα που έπασχαν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο, αποθαρρύνονταν από το να ασκούνται. Η σύγχρονη έρευνα ωστόσο δείχνει ότι η άσκηση παρέχει σημαντικά οφέλη για τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα, με την προϋπόθεση ότι η κατάσταση του ασθενή να είναι σταθερή, τα συμπτώματα να βρίσκονται υπό έλεγχο και το κυριότερο ότι αυτή να γίνεται υπό επιτήρηση από κάποιον εξειδικευμένο επαγγελματία της άσκησης. 

Στο Functional Movement, σχεδιάζουμε εξειδικευμένα προγράμματα άσκησης για άτομα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις καθώς επίσης αναλαμβάνουμε και τη συνεχή επιτήρηση της άσκησης τους. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα οφέλη της άσκησης υπερβαίνουν κατά πολύ τους κινδύνους όταν τηρούνται οι παραπάνω κατευθυντήριες οδηγίες. Επίσης ο συνδυασμός ενός ασφαλούς προγράμματος άσκησης με μία υγιεινή διατροφή, μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο μελλοντικών επιπλοκών ή τουλάχιστον να τις επιβραδύνει σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Παγούνης Νικόλαος

Β.Sc Sport Science & Physical Education

M.Sc Kinisiology & Physical therapy

International Certificate in Osteopathic and Chiropractic Manipulation

Certified Medical Exercise Specialist

Το άρθρο Η Άσκηση είναι Φάρμακο «Η επίδραση της σωματικής άσκησης στα άτομα με καρδιαγγειακή νόσο» εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.

Όλοι κάποια στιγμή της ζωής υποφέρουμε από κάποιο μυοσκελετικό πόνο, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό συνεχίζουμε να βιώνουμε μακροχρόνιο πόνο ο οποίος  επιμένει και μετά τον αρχικό τραυματισμό και συνήθως έχει ψυχολογικά αίτια. Συνήθως τα άτομα αυτά στην οξεία φάση του τραυματισμού αποφεύγουν πολύ σωστά να εκτελούν συγκεκριμένες δραστηριότητες, φοβούμενοι μήπως και ο τραυματισμός τους χειροτερέψει.

Παρόλο όμως που κάτι τέτοιο όντως μπορεί να αποτρέψει κάποια βλάβη βραχυπρόθεσμα, εάν συνεχίσουμε να αποφεύγουμε να εκτελούμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες (και ασκήσεις ωφέλιμες για την υγεία) φοβούμενοι ότι μπορεί να πονέσουμε ή να επανέλθει ο τραυματισμός ο οποίος είχαμε υποστεί, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι τόσο με σωματικές, όσο και με ψυχολογικές συνέπειες που συμβάλλουν στην εμφάνιση σωματικών δυσλειτουργιών και χρόνιου πόνου.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται “fear avoidance” (αποφυγή φόβου), και αναφέρεται στην αποφυγή του να εκτελούμε συγκεκριμένες δραστηριότητες επειδή φοβόμαστε ότι θα επηρεάσουν αρνητικά την υγεία και την ευεξία μας και ότι θα προκαλέσουν πόνο.

Το φαινόμενο “fear avoidance” (αποφυγή φόβου) περιγράφει πώς τα άτομα αναπτύσσουν χρόνιο μυοσκελετικό πόνο, ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς τους η οποία βασίζεται στον φόβο. Το συγκεκριμένο μοντέλο λόγω των  αρνητικών εκτιμήσεων και των καταστροφικών σκέψεων σχετικά με τον πόνο και τις συνέπειές του, μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με τον πόνο, με αποτέλεσμα την αποφυγή καθημερινών δραστηριοτήτων και την υπερ-επαγρύπνηση του σώματος  στα σήματα του πόνου από το Κ.Ν.Σ. Εξαιτίας αυτής της παρερμηνείας το άτομο αποφεύγει επανειλημμένα οποιαδήποτε δραστηριότητα την οποία θεωρεί (το άτομο) ότι θα του προκαλέσει πόνο, υπερεκτιμώντας    μάλιστα οποιονδήποτε μελλοντικό πόνο. Όλη αυτή η αντίδραση οδηγεί  τελικά το άτομο σε φυσική αποσύνθεση, κατάθλιψη, αποχή από την εργασία και γενικότερα σε αδυναμία συμμετοχής σε ψυχαγωγικές, οικογενειακές ή άλλου τύπου δραστηριότητες.

Όλο αυτό το φαινόμενο όμως διαιωνίζει την εμπειρία του πόνου και δυσκολεύει τη μετάβαση προς την ανάρρωση. Για αυτό το λόγω η συγκεκριμένη συμπεριφορά αποφυγής του φόβου θα πρέπει να σταματήσει να ενισχύεται, ώστε να μπορέσει το άτομο να σταματήσει να έχει αρνητικές σκέψεις για τον πόνο, κάτι που θα το βοηθήσει στο να κινηθεί τελικά προς μια πιο γρήγορη ανάκαμψη.

Ποιά πράγματα καθορίζουν την συμπεριφορά” fear avoidance”;

Τα πράγματα που καθορίζουν την ” fear avoidance” συμπεριφορά είναι:

• Αρχικά ο τραυματισμός ο οποίος προκαλεί τον πόνο και το σήμα που στέλνεται στον εγκέφαλο ώστε να προστατέψει το σώμα από περεταίρω τραυματισμό.
• Το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος τον πόνο: διότι όταν το άτομο που πονάει έχειμία αρνητική αντίληψη για τον πόνο, τότε καταλήγει σε ψυχολογικές (κατάθλιψη) και συμπεριφορικές (αποφυγή δραστηριοτήτων) – φοβικές αντιδράσεις, που μπορεί να το οδηγήσουν σε μειωμένη λειτουργικότητα. 
• Το πως αλλάζει η αντίληψη του ατόμου εξαιτίας του πόνου: αναγκάζοντας το άτομο που πονάει να επιστρέφει συνεχώς στο αρχικό στάδιο του τραυματισμού, κάτι το οποίο προκαλεί περισσότερο πόνο αντί για ανάρρωση.

Η ” fear avoidance” συμπεριφορά είναι ένας πρόσθετος αρνητικός παράγοντας στην θεραπεία του χρόνιου πόνου, τον οποίο ένας επαγγελματίας της υγείας & της άσκησης θα πρέπει να λάβει υπόψη του, ώστε να καταφέρει να θεραπεύσει τους ασκούμενούς του.  Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει ο επαγγελματίας της υγείας & της άσκησης να έχει την ικανότητα να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς του αντιδρούν στον πόνο. 

Σύμφωνα με τα τωρινά στοιχεία, οι θεραπείες που βασίζονται στην αποφυγή του φόβου μέσω ενός εξειδικευμένου προγράμματος άσκησης, το οποίο θα πρέπει να προσαρμόζετε όχι μόνο στις φυσικές ικανότητες του ασκούμενου, αλλά και στις ψυχολογικές του ικανότητες, έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά βοηθητικές στη θεραπεία και στη μείωση του χρόνιου πόνου. 

Με λίγα λόγια ο πόνος είναι μια εμπειρία που συμβαίνει στη σύγκλιση της βιολογίας, της ψυχολογίας και της κοινωνίας. Για αυτό το λόγω η επιμόρφωση, η γνώση και η κατανόηση του, παρέχουν τα θεμέλια για το σχεδιασμό του καταλληλότερου και του αποτελεσματικότερου θεραπευτικού προγράμματος για την αντιμετώπισή του. Διαφορετικά μπορεί να εκτελούμε δραστηριότητες οι οποίες μας προκαλούν πόνο και μάλιστα χωρίς να καταλαβαίνουμε το γιατί, επηρεάζοντας αρνητικά την ψυχολογία και τη διάθεση μας, δημιουργώντας περαιτέρω προστατευτικούς μηχανισμούς. 

Στο functional movement, λαμβάνουμε υπόψη όλες αυτές τις παραμέτρους ώστε να βοηθήσουμε τους ασκούμενους μας να παραμείνουν ενεργοί παρά τον χρόνιο πόνο. Εάν θέλετε μάθετε πως μέσω της άσκησης, μπορείτε να θεραπεύσετε χρόνιους πόνους και προβλήματα, μπορείτε να απευθυνθείτε σε εμάς, διότι: 

Ο πόνος τα αλλάζει όλα & η θεραπεία μέσω άσκησης αλλάζει τον πόνο.

Παγούνης Νικόλαος

Β.Sc Sport Science & Physical Education

M.Sc Kinisiology & Physical therapy

International Certificate in Osteopathic and Chiropractic Manipulation

Certified Medical Exercise Specialist

Το άρθρο Ο πόνος τα αλλάζει όλα & η θεραπεία μέσω άσκησης αλλάζει τον πόνο – Θεραπεία Χρόνιου πόνου & το φαινόμενο “fear avoidance” εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.