Η λεκάνη – πύελος σχηματίζεται από τα δύο ανώνυμα οστά και αποτελεί την κύρια σύνδεση μεταξύ του άνω και κάτω μέρους του ανθρώπινου σώματος.  Η μειωμένη κινητική δραστηριότητα, η κακή στάση σώματος και τα λανθασμένα κινητικά μοτίβα, μπορούν να προκαλέσουν μία μη φυσιολογική κλίση στη λεκάνη.

Όταν λέμε κλίση της λεκάνης – πυέλου, εννοούμε τον προσανατολισμό της λεκάνης σε σχέση με τους μηρούς και το υπόλοιπο σώμα. Η λεκάνη μπορεί να έχει κλίση προς τα εμπρός, πίσω (εικόνα 1) ή και να είναι πλευρική (η μία πλευρά να είναι ψηλότερα από την άλλη) ή περιστροφική (η μία πλευρά να είναι πιο μπροστά από την άλλη) Εικόνα 2.

Τι είναι η οπίσθια πυελική κλίση της πυέλου λεκάνης;

Η οπίσθια πυελική κλίση είναι η πιο συχνή δυσλειτουργία όσον αφορά τον προσανατολισμό της λεκάνης. Οπίσθια κλίση της πυέλου ή αλλιώς Posterior Pelvic Tilt, είναι όταν το μπροστινό μέρος της λεκάνης ανεβαίνει και το πίσω μέρος της λεκάνης πέφτει. Για παράδειγμα, όταν οι καμπτήρες του ισχίου επιμηκύνονται και οι εκτείνοντες ισχίου κονταίνουν, και ιδιαίτερα ο μείζων γλουτιαίος που είναι ο κύριος εκτείνοντας μυς του ισχίου. Η οπίσθια πυελική κλίση της λεκάνης, επηρεάζει όλη τη στάση του ανθρώπινου σώματος, διότι «εξαφανίζει» – μειώνει τη φυσιολογική λόρδωση της οσφυϊκής μοίρας της Σ.Σ (μέση). Μάλιστα πολλές φορές τα άτομα που έχουν οπίσθια κλίση στην πύελό τους, αποκτούν θωρακική κύφωση ως αντισταθμιστική κίνηση λόγω της έλλειψης της φυσιολογικής λόρδωσης στη μέση.

Τα άτομα τα οποία δεν έχουν μία φυσιολογική καμπύλη (λόρδωση) στην οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ, υπάρχει κίνδυνος να εμφανίσουν προβλήματα όπως:

• Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου
• Νευρολογικά προβλήματα
• Μυϊκή θλάση

Βέβαια, σαφώς και πρέπει η λεκάνη να έχει την ικανότητα να στρέφεται προς τα εμπρός, αλλά όχι να είναι αυτή η φυσιολογική της θέση, γιατί σίγουρα θα προκαλέσει πολλά προβλήματα & πόνους στο ανθρώπινο σώμα.

Τι προκαλεί την οπίσθια κλίση της πυέλου;

Η καθιστική θέση & η έλλειψη κίνησης, είναι δύο από τους πιο σημαντικούς παράγοντες οι οποίοι ευθύνονται για την οπίσθια κλίση της λεκάνης. Η πολύωρη καθιστική θέση και η λάθος στάση σώματος, προκαλούν διάφορες μυϊκές ανισορροπίες στο ανθρώπινο σώμα, όπως:

• αδύναμους και σφιγμένους μύες στα πόδια
• «σμίκρυνση» των τενόντων γύρω από τα οστά της πυέλου
• κακή ισορροπία &
• κακή στάση του σώματος,

παράγοντες που αλλοιώνουν την ευθυγράμμιση της Σ.Σ, και προκαλούν την οπίσθια πυελική κλίση. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε οι γλουτοί «μπαίνουν» προς τα μέσα και το πάνω μέρος του σώματος στρογγυλοποιείται προς τα πίσω.

Οπίσθια πυελική κλίση & πόνος στη μέση

Ένα από τα πιο κοινά παράπονα των ατόμων που εμφανίζουν οπίσθια κλίση στη λεκάνη, είναι ο πόνος στη μέση και η δυσκαμψία της οσφυϊκής μοίρας της Σ.Σ.

Ο πόνος στα άτομα αυτά, εμφανίζεται συνήθως:

• όταν σηκώνονται από την καθιστή θέση,  
• όταν σκύβουν για να πιάσουν κάτι από το πάτωμα,
• όταν σκύβουν για να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους κ.α,

ενώ επίσης δυσκολεύονται σε κινήσεις όπως να φορέσουν το παντελόνι τους ή το εσώρουχό τους, λόγω της δυσκαμψίας στην οσφυϊκή μοίρα.

Θεραπεία μέσω άσκησης

Η οπίσθια πυελική κλίση είναι μία λανθασμένη στάση σώματος, κατά την οποία τα άτομα που εμφανίζουν μια τέτοια στάση εκτός από από πόνο στη μέση, εμφανίζουν και μειωμένη ιδιοδεκτικότητα στην περιοχή της πυέλου. Η θεραπείες που ακολουθούν συνήθως τα άτομα αυτά επικεντρώνονται στα συμπτώματα και όχι στην αιτία που τα προκαλεί, με αποτέλεσμα να μην είναι αποτελεσματικές.

Για να εντοπίσουμε αν ένα άτομα εμφανίζει οπίσθια κλίση της λεκάνης, θα πρέπει να αξιολογήσουμε τη στάση και την κίνηση του σώματός του. Στη συνέχεια σχεδιάζουμε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα άσκησης, ανάλογα με τις αδυναμίες και ικανότητες του κάθε ασκούμενου. Το ασκησιολόγιο για τη διόρθωση της οπίσθιας κλίση της λεκάνης, επικεντρώνεται:

1. Στη χαλάρωση των σφιχτών/υπερδραστήριων μυών (ιγνιακός τένοντας, γλουτιαίο μυ & ορθό κοιλιακό)
2. Στη κινητοποίηση της πυέλου με διάφορες χειροπρακτικές τεχνικές (joint mobilizations)
3. Στην ενεργοποίηση των αδρανών μυών
4. Στην ενδυνάμωση των μυών της πυέλου

Και γενικότερα στην επαναφορά και στη διατήρηση της ουδέτερης θέσης της λεκάνης.

Ο συγκεκριμένος τρόπος θεραπείας την άσκηση με τη χειροπρακτική και στοχεύει στο να επαναφέρει τη μυϊκή ισορροπία και την ευθυγράμμιση της Σ.Σ, στα φυσιολογικά επίπεδα. Μέσω αυτής της μεθόδου, απαλλάσσουμε τους ασκούμενούς μας από χρόνιους πόνους θεραπεύοντας την αιτία του πόνου και όχι τα συμπτώματα του.

ΠαγούνηςΝικόλαος

Κινησιολόγος & M.Sc Physical therapy

Certified Medical Exercise Specialist

International Certificate in Osteopathic &

Chiropractic Manipulation

Το άρθρο Πόνος στη μέση & Οπίσθια κλίση της λεκάνης εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.

Το 1900ο νομπελίστας Charles Scott Sherrington, ένας Άγγλος νευροπαθολόγος, ανέφερε τον όρο Reciprocal innervation muscle. Ο όρος Reciprocal innervation muscle περιγράφει ότι οι σκελετικοί μύες υφίστανται σε ανταγωνιστικά ζεύγη, και ότι η συστολή ενός μυός παράγει αντίθετες δυνάμεις από εκείνες που δημιουργούνται από τη συστολή του ανταγωνιστή μυ.

Οι δύο παραπάνω όροι (Μυϊκή ανισορροπία & Reciprocal innervation muscle) είναι και αυτοί που άρχισαν να αλλάζουν τη θεραπευτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των χρόνιων πόνων. Οι θεραπευτές που άρχισαν να παρατηρούν και να αξιολογούν τη λειτουργία και τη ισορροπία των μυών, έκαναν μεγάλη πρόοδο στον τομέα της αντιμετώπισης χρόνιων μυϊκών προβλημάτων. 

Τα τελευταία χρόνια με την άνθιση του jogging, της γυμναστικής μέσω διάφορων εφαρμογών χωρίς την επιτήρηση κάποιου επαγγελματία της άσκησης, και γενικότερα εξαιτίας του τρόπου ζωής μας, η εμφάνιση μυϊκών ανισορροπιών είναι πολύ συχνή.  Επειδή όμως η βασική λειτουργία των μυών είναι να κινούν τα οστά και να επιτρέπουν στο σώμα να στέκεται, να περπατά, να τρέχει και να εκτελεί κάθε φυσική λειτουργία & δραστηριότητα, μία μυϊκή ανισορροπία δεν διαταράσσει μόνο τη λειτουργία των μυών, αλλά και των οστών του ανθρώπινου σώματος.

 Μυϊκή ισορροπία και υγεία των οστών

Η μυϊκή ισορροπία παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση τη σωστής υγείας των οστών του ανθρώπινου σώματος. Γενικά, διατηρώντας μυϊκή ισορροπία στο σώμα μας, βελτιώνουμε τη σωματική μας υγεία, ενώ μειώνουμε σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων στα οστά, όπως οστεοπόρωση, κατάγματα κ.τ.λ. Επιπλέον, βοηθάει στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας η οποία είναι πολύ σημαντική.

Πρέπει να αντιληφθούμε ότι τα οστά δεν διαφέρουν από τους μύες, το έντερο, το δέρμα και από τους άλλους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Είναι και αυτοί ζωντανοί οργανισμοί και ως τέτοιοι, πρέπει να παραμένουν πάντα μεταβολικά ενεργοί. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να υπάρχει μια συνεχόμενη ροή θρεπτικών ουσιών, όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, οι πρωτείνες, κ.α., οι οποίες να παρέχουν στα οστά τα απαιτούμενα επίπεδα οστικής πυκνότητας. Εάν τα οστά χάνουν περισσότερο ασβέστιο από αυτό που προσλαμβάνουν, τότε είναι επιρρεπή σε τραυματισμούς και ασθένειες. Αυτό, σε συνδυασμό με κάποια μυϊκή ανισορροπία, μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο τραυματισμού. 

Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το ανθρώπινο σώμα δεν είναι απόλυτα συμμετρικό, και υπάρχουν πάντα φυσιολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των μυών. Το πιο κοινό παράδειγμα είναι η διαφορά μεταξύ της αριστερής και δεξιάς πλευράς του σώματος μας. Στόχος όμως ενός επαγγελματία της άσκησης, είναι να κρατήσει τη διαφοροποίηση αυτή μέσα στα φυσιολογικά όρια, ώστε αυτή να μην προκαλέσει μελλοντικά μυοσκελετικούς πόνους και τραυματισμούς. 

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία των οστών είναι:

• Η αεροβική γυμναστική διότι παρέχει σημαντική υποστήριξη στους μύες του ανθρώπινου σώματος.
• Οι ασκήσεις που προκαλούν μικρούς κραδασμούς στο σώμα (Gravity stress), π.χ αλματάκια, διότι βελτιώνουν την οστική πυκνότητα.
• Η ορμονική ισορροπία, διότι και τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη βοηθάνε στην ορυκτοποίηση των οστών, όπως και η αδρεναλίνες που ρυθμίζουν το νάτριο.
• Η αποφυγή χρόνιων φλεγμονών, διότι μειώνουν την πυκνότητα των οστών.
• Η σωστή διατροφή, διότι μία κακή διατροφή μπορεί να αποδυναμώσει τα οστά.

Γιατί είναι σημαντική η καλή υγεία των οστών

Όταν ένα οστό είναι ταλαιπωρημένο, είτε από φυσική κόπωση, διατροφική ή ορμονική ανεπάρκεια, χαμηλή βιταμίνη D, ή κάποια ασθένεια, τότε γίνεται επιρρεπή σε διάφορους τραυματισμούς. Οι τραυματισμοί αυτοί μπορούν να είναι:

• Τραυματισμός στα οστά (κόπωση των οστών). Ο συγκεκριμένος τραυματισμός προκαλεί ενοχλήσεις – πόνους συνήθως μετά την άσκηση. Μάλιστα δεν είναι ορατός με ακτίνες Χ ή άλλη παρόμοια εξέταση.
• Διάστρεμμα το οποίο είναι κάτι πιο επίπονο από τον προηγούμενο τραυματισμό, διότι δυσκολεύει την κίνηση. Μπορεί συχνά, αλλά όχι πάντα να διαγνωστεί με ακτίνες Χ.
• Κάταγμα

Σύμφωνα με έρευνες η μυϊκή ισορροπία παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση ενός τραυματισμού στα οστά. Τα ευρήματα δείχνουν ότι τα άτομα που δεν εμφάνιζαν μυϊκές ανισορροπίες είχαν πιο γρήγορη ανάρρωση, ακόμα και σε περιπτώσεις που χρειάστηκε χειρουργική επέμβαση. 

Με λίγα λόγια η μυϊκή ανισορροπία επηρεάζει σημαντικά την υγεία των οστών και όταν αυτή διαταράσσεται τότε μπορεί να είναι η αιτία πολλών μυοσκελετικών πόνων και τραυματισμών στο ανθρώπινο σώμα. Μία μυϊκή ανισορροπία μπορεί να προκληθεί χωρίς να το αντιληφθούμε, συνήθως κατά την επαναλαμβανόμενη εκτέλεση των καθημερινών μας δραστηριοτήτων με λανθασμένο τρόπο ή εξαιτίας μίας συνεχόμενης λανθασμένης στάσης σώματος. Μία μυϊκή ανισορροπία όμως, μπορεί να εντοπιστεί «εύκολα» μέσω της κινητικής αξιολόγησης και της μυϊκής εξέτασης.

Στο Functional Movement, οι μέθοδοι θεραπείας που εφαρμόζουμε στηρίζονται στην αξιολόγηση και στον εντοπισμό μυϊκών ανισορροπιών και ασυμμετριών στο σώμα του ασθενή. Αφού εντοπίσουμε τυχόν μυϊκές ανισορροπίες ή ασυμμετρίες, στη συνέχεια σχεδιάζουμε ένα εξατομικευμένο και εξειδικευμένο πρόγραμμα άσκησης, ώστε να τις διορθώσουμε. Χρησιμοποιώντας αυτή τη μεθοδολογία καταφέρνουμε να απαλλάξουμε τους ασκούμενούς μας από χρόνιους πόνους, οι οποίοι μάλιστα δεν μπόρεσαν να θεραπευτούν με κανένα άλλος είδος θεραπείας. 

Παγούνης Νικόλαος

Κινησιολόγος & M.Sc Physical therapy

Certified Medical Exercise Specialist

International Certificate in Osteopathic &

Chiropractic Manipulation

Το άρθρο Τραυματισμοί & χρόνιοι πόνοι στα οστά εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.