Οι περισσότεροι από εμάς, δεν γνωρίζουν ότι ένα πρόγραμμα διατάσεων μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στο ανθρώπινο σώμα, και για αυτό το λόγο στο συγκεκριμένο άρθρο εξηγούμε πότε και πως οι διατάσεις μπορεί να προκαλέσουν δυσλειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα και την ανθρώπινη κίνηση.

Γιατί κάνουμε Διατάσεις – Stretching

Ο κύριος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι κάνουν διατάσεις, είναι επειδή αισθάνονται το σώμα τους σφιγμένο ή γιατί πονάνε. Εάν σκεφτούμε πια είναι η πρώτη μας αντίδραση μόλις νιώσουμε ένα «τσίμπημα» στη μέση μας ή στον αυχένα μας, θα αντιληφθούμε ότι είναι η εκτέλεση διατάσεων στα σημεία αυτά. Αυτό συμβαίνει διότι πιστεύουμε ότι με αυτόν τον τρόπο θα απομακρύνουμε τον πόνο, και ότι θα αποφύγουμε την εμφάνιση μυοσκελετικών προβλημάτων & πόνων στο σώμα μας μελλοντικά. Αυτό όμως που αδυνατούμε να συνειδητοποιήσουμε, είναι ότι αυτός ο τρόπος «θεραπείας» αποτελεί μία επιφανειακή προσέγγιση – λύση στα εμβιομηχανικά προβλήματα-δυσλειτουργίες του σώματός μας.

Πώς όμως μπορούν οι διατάσεις να προκαλέσουν δυσλειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα;

Οι διατάσεις μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα, όταν δεν εκτελούνται με τον κατάλληλο τρόπο και στην πρέπουσα κατάσταση. Και εκτός αυτού, όταν συμβαίνει αυτό, τότε έχουν την τάση να αλλοιώνουν – καταστρέφουν την ανθρώπινη κίνηση.

Πως συμβαίνει αυτό;

Αυτό συμβαίνει γιατί το ανθρώπινο σώμα όταν εμείς εκτελούμε ένα πρόγραμμα διατάσεων δεν γνωρίζει πως θα πρέπει να κινηθεί. Και αυτό έχει σχέση με τη μυϊκή λειτουργία. Δηλαδή όταν εκτελούμε μια διάταση, θα πρέπει ταυτόχρονα να ελέγχουμε και την ένταση του μυϊκού τεντώματος, ώστε ο μυς στον οποίο εκτελούμε τη διάταση να μην τεντώνεται υπερβολικά. Εάν κατά την εκτέλεση ενός προγράμματος διατάσεων ένας μυς τεντώνεται υπερβολικά, τότε με την πάροδο του χρόνου αυτός ο μυς, θα συστέλλεται λιγότερο αποτελεσματικά κάτι το οποίο έχει επίπτωση στην ποιότητα της ανθρώπινης κίνησης.

Με απλά λόγια θα πρέπει η διάταση των μυών να γίνεται σε συνδυασμό με τη διάταση των συνδέσμων, διότι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διατηρήσουμε τον κινητικό έλεγχο των αρθρώσεων μας. Σε διαφορετική περίπτωση οι διατάσεις προκαλούν κυριολεκτικά την απενεργοποίηση των μυών.

Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την εμφάνιση δυσλειτουργιών στο ανθρώπινο σώμα από την λανθασμένη εκτέλεση των διατάσεων;

Ο πραγματικός τρόπος για να αποτρέψουμε την εμφάνιση δυσλειτουργιών στο ανθρώπινο σώμα από τη λανθασμένη εκτέλεση των διατάσεων, είναι να μάθουμε να κινούμαστε σωστά. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε έναν εξειδικευμένο επαγγελματία της κίνησης (κινησιολόγο), διότι για να αποκτήσει το ανθρώπινο σώμα μία σωστή και λειτουργική κίνηση, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλές μεταβλητές.

Ο κινησιολόγος θα μας εκπαιδεύσει στο να μάθουμε πώς να προγραμματίζουμε τους μύες κατά την εκτέλεση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, και επίσης θα μας βοηθήσει στο να αναπτύξουμε την αντίληψη και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να κινούμαστε.

Πώς θα ενισχύσουμε την κίνηση μας

Για να ενισχύσουμε την κίνηση μας, θα πρέπει κατά τη διάρκεια εκτέλεσης μιας άσκησης ή μιας διάτασης, να υπάρχει ένα «δυναμικό δράσης». Για να καταλάβουμε τι είναι το «δυναμικό δράσης», θα δώσουμε ένα παράδειγμα με μια ελαστική ταινία που θα έχει το ρόλο του μυ. Όταν τεντώνουμε υπερβολικά ένα λάστιχο τότε αυτό με την πάροδο του χρόνου αυτό γίνεται λιγότερο ελαστικό, έτσι και ένας μυς γίνεται λιγότερο ελαστικός όταν λείπουν οι συσπάσεις κατά την εκτέλεση των διατάσεων, και αρά λιγότερο αποδοτικός κατά την κίνηση του ανθρώπινου σώματος.

Πώς όμως θα πρέπει να εκτελέσουμε τις διατάσεις;

Ο καλύτερος και πιο αποδοτικός τρόπος εκτέλεσης ενός προγράμματος διατάσεων, είναι όταν αυτός στηρίζεται στα θεμελιώδη μοτίβα, του ανθρώπινου σώματος. Τα θεμελιώδη μοτίβα του ανθρώπινου σώματος (ορθοστασία, βάδιση, τρέξιμο και ρίψη), παρέχουν τον τρόπο – τον «κώδικα» με τον οποίο θα πρέπει να εκτελείται ένα πρόγραμμα άσκησης η ένα πρόγραμμα διατάσεων το οποίο θα πρέπει να σχετίζεται – βασίζεται στην εμβιομηχανική του ανθρώπινου σώματος.

Δίνοντας προτεραιότητα σε αυτά τα 4 θεμελιώδη μοτίβα, βελτιώνουμε όχι μόνο την ελαστικότητα των μυών, αλλά και όλες τις κινητικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, συμπεριλαμβανομένων του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και της λειτουργικής ευελιξίας. Επιπλέον κάτι που είναι πολύ σημαντικό και ζωτικής σημασίας, είναι ότι πριν εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα άσκησης η ένα πρόγραμμα διατάσεων, θα πρέπει πρώτα να διορθώσουμε της ασυμμετρίες και τις δυσλετουργίες που υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα, διαφορετικά το πρόβλημα θα συνεχίσει να επιδεινώνεται.

Στο Functional Movement οι θεραπείες που εφαρμόζουμε, σχεδιάζονται όχι μόνο με βάση το πρόβλημα – πόνο του του κάθε ασθενή, αλλά λαμβάνοντας υπόψη και τη σωματική & κινητική του ικανότητα. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουμε να υιοθετήσουμε την καταλληλότερη και αποτελεσματικότερη για αυτόν θεραπεία, η οποία μάλιστα όχι μόνο θα τον απαλλάξει από τον υπάρχων πόνο, αλλά ταυτόχρονα θα διορθώσει και την αιτία που τον προκαλεί.

Δίνοντας προτεραιότητα σε αυτά τα 4 θεμελιώδη μοτίβα και στις κινήσεις που είναι κωδικοποιημένες  στην  εμβιομηχανική του ανθρώπινου σώματος, εκπαιδεύουμε το ανθρώπινο σώμα να κινείται σωστά και να αυτοπροστατεύεται από μελλοντικούς  μυοσκελετικούς πόνους, και κατά συνέπεια να χρειάζεται λιγότερες διατάσεις.

Άρα να θυμάστε ότι όσο καλύτερα κινείται ένα σώμα, τόσο λιγότερες διατάσεις χρειάζεται

Παγούνης Νικόλαος

Κινησιολόγος – Κινησιοθεραπευτής

Εξειδίκευση στην Ιατρικής της Άσκησης

& στην Αθλητική Φυσικοθεραπεία

International Certificate in Osteopathic &

Chiropractic Manipulation

Το άρθρο Πότε & πως οι διατάσεις μπορεί να προκαλέσουν δυσλειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα «Όσο καλύτερα κινείται ένα σώμα, τόσο λιγότερες διατάσεις χρειάζεται» εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.

Σύμφωνα με έρευνες το 85% του πληθυσμού, υποφέρει από μυϊκούς κόμπους διότι επηρεάζουν αρνητικά την κινητικότητα του ανθρώπινου σώματός προκαλώντας πόνο, ελαττώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ποιότητα ζωής τους. Επιστημονικά οι μυϊκοί αυτοί κόμποι, ονομάζονται σημεία πυροδότησης πόνου ή trigger points και αποτελούν ένα καλά κρυμμένο μυστικό στην παθογένεση πολλών μυοσκελετικών πόνων & κινητικών δυσλειτουργιών.

Τί είναι όμως οι μυϊκοί κόμποι;

Οι μυϊκοί κόμποι είναι άκαμπτες μυϊκές μάζες οι οποίες έχουν έναν κόμπο στο κέντρο τους, το λεγόμενο σημείο εκκίνησης. Οι μυϊκοί κόμποι μπορούν να εμφανιστούν σε πολλά σημεία του ανθρώπινου σώματος, με τα πιο συχνά από αυτά να είναι η πλάτη, οι ώμοι και ο αυχένας. Ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά (active) ή αν πιέσουμε το σημείο εκκίνησης (latent), ενώ στη συνέχεια μπορεί να επεκταθεί από το σημείο εκκίνησης στους γύρω μύες.

Τι προκαλεί τους μυϊκούς κόμπους;

Οι μυϊκοί κόμποι είναι περίπλοκοι και οι αιτίες εμφάνισης τους ποικίλουν. Χρειάζεται βέβαια να γίνουν και άλλες έρευνες ώστε να αιτιολογηθεί η ακριβής εμφάνισή τους, όμως από τα όσα γνωρίζουμε έως τώρα προκύπτει ότι μερικές από τις βασικές αιτίες εμφάνισης των μυϊκών κόμπων είναι:

• Η υπερχρησία και η επαναλαμβανόμενη μυϊκή καταπόνηση, π.χ σήκωμα βάρους με κακή εργονομία κ.α.
• Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις στην εργασία ή σε αθλητικές δραστηριότητες.
• Οι απότομες κινήσεις και η σωματική επιβάρυνση λόγω αρθρικών δυσλειτουργιών.
• Οι μυϊκοί τραυματισμοί ή οι τραυματισμοί λόγω σύγκρουσης.
• Οι απότομη διάταση ή μυϊκή θλάση.
• Η παρατεταμένη ακινησία π.χ. δουλειά γραφείου, κατάκλιση λόγω νόσου κ.α.
• Το ψυχολογικό στρες.
• Η κόπωση.
• Η αφυδάτωση.
• Οι κακές διατροφικές συνήθειες.
• Οι διαταραχές ύπνου.
• Προβλήματα στους συνδέσμους.

Ο πιο σημαντικός όμως επιβαρυντικός παράγοντας για τη δημιουργία των μυϊκών κόμπων, είναι η κακή στάση του σώματος. Αυτό συμβαίνει διότι οι μυϊκές ίνες είναι φτιαγμένες για να κινούνται (να συστέλλονται και να χαλαρώνουν). Ωστόσο, όταν εμείς στο μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας μας είμαστε σε καθιστή θέση και κινούμαστε ελάχιστα, τότε αυτό έχεις ως αποτέλεσμα οι μυϊκές ίνες να αρχίζουν να κολλάνε μεταξύ τους, δημιουργώντας κόμπους. Ταυτόχρονα η κακή στάση του σώματος, με την πάροδο του χρόνου επιφέρει ένταση στους μύες και αυτή η ένταση προκαλεί το σχηματισμό ουλώδη ιστού.

Ποια είναι τα συμπτώματα των μυϊκών κόμπων;

Το πρωταρχικό σύμπτωμα των μυϊκών κόμπων είναι ο πόνος. Εξαιτίας όμως του ότι το κάθε άτομο βιώνει διαφορετικά τον πόνο, τα συμπτώματα των μυϊκών κόμπων μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Βέβαια ανάλογα με το σημείο του ανθρώπινου σώματος στο οποίο βρίσκεται ο μυϊκός κόμπος, μπορεί να προκληθούν φαινομενικά αναίτια πόνοι και σε άλλες περιοχές του ανθρώπινου σώματος. Για παράδειγμα, ένα κόμπος στην ωμοπλάτη μπορεί να μεταδίδει πόνο στη βάση του κρανίου προκαλώντας πονοκέφαλο κ.α.

Ποια άτομα κινδυνεύουν να εμφανίσουν κόμπους;

Είναι πολύ λίγα τα άτομα τα οποία δεν θα εμφανίσουν κανέναν μυϊκό κόμπο σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Μάλιστα το 97% των ανθρώπων με χρόνιους πόνους έχουν σημεία εκκίνησης (trigger points), όπως επίσης και το 100% των ανθρώπων με πόνο στον αυχένα. Υπάρχουν ωστόσο, κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης κόμπων και αυτοί είναι:

• Η ηλικία
• Τα υποκείμενα νοσήματα
• Το στρες
• Η ινομυαλγία κ.α.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Για να διαγνώσουμε την ύπαρξη μυϊκών κόμπων, πρέπει ένας εξειδικευμένος επαγγελματίας υγείας & άσκησης να αξιολογήσει το σώμα του ασκούμενου, προσπαθώντας να εντοπίσει κάποια σφιχτή μυϊκή μάζα (a taut band of muscle)ή κάποιο μαλακό όζο, ο/η οποίος/α θα προκαλεί πόνο κατά την πίεση τους.   

Πως θεραπεύονται οι μυϊκοί κόμποι;

Αφού γίνει η διάγνωση από έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας & άσκησης όπως προείπαμε, μπορούμε να εφαρμόσουμε διάφορες πρακτικές για να θεραπεύσουμε τους μυϊκούς κόμπους. Οι πρακτικές βέβαια που θα ακολουθήσουμε διαφέρουν από ασκούμενο σε ασκούμενο, ανάλογα με τις ικανότητές του και τη φυσική του κατάσταση. Κάποιες από αυτές τις πρακτικές είναι:

• Οι διατάσεις
• Η χειροπρακτική
• Ο βελονισμός
• Η άσκηση
• Οι μαλάξεις

Βέβαια όποια πρακτική και αν επιλέξουμε, ο βασικός στόχος της θεραπείας είναι να απελευθερώσουμε το σημείο εκκίνησης του μυϊκού κόμπου (trigger point), ώστε να μειωθεί ο πόνος και να αυξηθεί η κινητικότητα στη συγκεκριμένη περιοχή, χαλαρώνοντας την υπάρχουσα νευρική ένταση.

Οι περισσότεροι μυϊκοί κόμποι στο ανθρώπινο σώμα, μπορούν να χαλαρώσουν εύκολα και γρήγορα όταν ικανοποιηθούν δυο βασικές προϋποθέσεις.

1. Η διόρθωση της αρθρικής δυσλειτουργίας (χειροπρακτική) και
2. Η χαλάρωση του τοπικού σπασμού

Η πιο απλή μέθοδος για μόνιμη λύση της τάσης στα σημεία πυροδότησης είναι η ισχαιμική πίεση. Δηλαδή η πίεση με σταθερή ένταση και υπό συγκεκριμένη γωνία, που περιορίζει προσωρινά (για 30 περίπου δευτερόλεπτα) την αιμάτωση στο σημείο και το αναγκάζει να χαλαρώσει. Η συγκεκριμένη διαδικασία είναι λίγο επώδυνη, διότι τα σημεία πυροδότησης έχουν την ικανότητα να «ενεργοποιούνται» με την πίεση αναπαράγοντας πολλές φορές τον πόνο σε απομακρυσμένες περιοχές, χαρτογραφημένες για τον κάθε μυ.  

Μπορούμε να προλάβουμε τη δημιουργία των μυϊκών κόμπων;

Εφόσον όπως προείπαμε, οι μυϊκοί κόμποι είναι αποτέλεσμα υπερχρησίας, στρες, κακής στάσης, κόπωσης, κτλ., μπορούν να αποφευχθούν προσέχοντας τη στάση του σώματός μας και την κίνηση μας κατά τις καθημερινές μας συνήθειες και δραστηριότητες.

Άρα:

• Βελτιώνοντας τη στάση του σώματός μας.
• Αποφεύγοντας να σηκώνουμε βαριά αντικείμενα (ζητάμε βοήθεια ή το κάνουμε αργά και σε δόσεις).
• Αποφεύγοντας να είμαστε καθισμένοι για πολλές ώρες, (συχνά διαλείμματα με διατάσεις ώστε να μην σφίγγουν οι μύες) και
• Το κυριότερο βάζοντας την φυσική άσκηση στην καθημερινότητά μας, μπορούμε να  προλάβουμε τη δημιουργία των μυϊκών κόμπων στο σώμα μας.

Στο functional movement, μέσω της άσκησης και σε συνδυασμό με διάφορες πρακτικές οστεοπαθητικής, εφαρμοσμένης κινησιολογίας κ.α, θεραπεύουμε τους ασκούμενους μας από χρόνιους πόνους, διορθώνοντας την αιτία και όχι το σύμπτωμα. Έχοντας εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία, βοηθάμε τους ασκούμενους μας όχι μόνο να αντιμετωπίσουν τους πόνους και τις παθήσεις τους, αλλά και να μάθουν να τις διαχειρίζονται με έναν διαφορετικό και πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Παγούνης Νικόλαος

Β.Sc Sport Science & Physical Education

M.Sc Kinisiology & Physical therapy

International Certificate in Osteopathic and Chiropractic Manipulation

Certified Medical Exercise Specialist

Το άρθρο “Μυϊκοί κόμποι” Ένα καλά κρυμμένο μυστικό στην παθογένεση πολλών μυοσκελετικών πόνων & κινητικών δυσλειτουργιών εμφανίστηκε πρώτα στο Functional Movement.